Hou het stil - Wim Bax
Geest van een wraakzuchtig meisje houdt het hele dorp in de greep
Spannend thrillerdebuut over poging om via een lsd-shot de reeks moorden op te lossen
Derdejaarsstudent medicijnen Jacob Wesseldijk gaat terug naar het denkbeeldige dorp Welcherum dat vermoedelijk ergens in Brabant ligt omdat hij een telefoontje krijgt van zijn oom Frans dat zijn moeder is aangevallen door zijn broer Jos. Jos is verstandelijk gehandicapt en is nu opgenomen in een psychiatrische inrichting, het Sint Franciscushuis. Daar is hij tijdelijk in een isoleercel, die hij bezoekt samen met psychiater Guido. Het is net of Jos Jacob en zijn oom ziet alsof er geen muren zijn. Vermoedelijk is Jos ook van de leg sinds het lichaam van een vrouw is gevonden in het bos.
Jacobs moeder is zwaargewond opgenomen in het ziekenhuis en er lijkt geen verbetering te zijn. Hij is ingetrokken in het huis van zijn moeder en broer ver buiten het dorp. Dan krijgt hij ’s avonds laat bezoek van zijn oom en tante die vertellen dat zijn moeder die avond is overleden. Jacob was de dag ervoor na bezoek aan ziekenhuis en het gekkenhuis toe aan een glas bier en iets om te eten. Het werden meer glazen om even uit te blazen. In het bos leek hij een schim te zien, de geest van zijn moeder? Hij viel met de fiets en zijn horloge stond stil om kwart over zeven. Dat blijkt het tijdstip waarop zijn moeder Ria overleed.
Oom en tante vragen of hij een paar dagen bij hen logeert en ze willen het lichaam van haar moeder opbaren in hun huiskamer. Met de pastoor bespreken ze de uitvaart. Het halve dorp is gast in de huiskamer. Gek genoeg knapt Jacob op van de verhalen uit een hechte gemeenschap waar weliswaar geroddeld wordt maar ook een warme gemeenschap blijkt te zijn. Hoewel, over een dood gevonden vrouw in het bos wordt gezegd dat Jos haar heeft omgebracht. Maar het was een lijk dat er al jaren lag, dus in hoeverre Jos daar schuld aan heeft is niet te bewijzen. Zijn oom is er een meester in om niet over alles uit te wijden, tenslotte is hij de dorpsarts en hoort alles, dus zijn advies is om het onder ons te houden: ‘Hou het stil’.
Jacob vlucht weer naar het ouderlijk huis, moe van alle verhalen. De vraag is alleen: wat moet er straks met zijn broer Jos gebeuren als hij weer naar de stad is? Als hij zijn broer opzoekt in het Sint Franciscushuis zit deze niet meer in de isoleercel, maar bij de andere psychiatrische patiënten. Hij zat op een bank aan de rechterkant van de zaal en was verrast Jacob weer te zien. Jos’ gezicht is nog wat opgezet van de blauwe plekken en in zijn rechterwenkbrauw zit nog een korst van opgedroogd bloed. Ze omhelzen elkaar en gaan dan spiegelen, dezelfde gebaren maken, hun bewegingen vloeien samen. Dat spiegelen was iets wat hun moeder met Jos deed. Daarna zegt Jos, terwijl Jacob wist dat hij niet of nauwelijks kon praten: ‘Mam.’ Volgens Jacobs tante heeft Jos speciale gaven, ‘dat hij meer kan waarnemen dan wij,’ zegt hij tegen Guido. Jacob gaat met hem mee naar huis, waar ze verder praten en drinken. En Jacob blijft bij hem slapen, er ontstaat een korte liefdesscène, is het een bevlieging van een van hen of echte liefde?
De auteur
Wim Bax (Holten, 1971) studeerde af aan de Theateropleiding in Eindhoven. Hij werkte als acteur voor tv en theater en als scenarioschrijver van (korte) films en televisieseries. Met Harm Edens en Ger Apeldoorn schreef hij in 2007 het non-fictieboek De gebruiksaanwijzing van de man. In 2016 werd zijn korte verhaal ‘Kruis’ genomineerd voor de Editio Debutantenprijs. Hou het stil is zijn eerste thriller.
De ontwikkelingen volgen elkaar snel op. De vrouw die in het bos is gevonden blijkt Wija Korenaer te zijn. Ze werkte al op haar veertiende in het Sint Franciscushuis en op haar zestiende als weesmeisje bij de burgemeester. In de oorlog werd ze het liefje van een Duitse soldaat. Vermoedelijk is zij daarom vermoord en haar lichaam nu zo laat na twintig jaar pas teruggevonden. Dan komt dorpsagent Gerton Paalman plotseling om het leven. Hij was bezig met het schoonmaken van zijn dienstpistool toen zijn loopse hond tegen hem opsprong en het geweer afging in zijn gezicht. Zijn vrouw lag op de grond om de hersengedeelten van Gerton op te rapen.
Bij de begrafenis gaat het ook fout, want na de dienst van de pastoor hapt Geesje, het dienstmeisje e van oom Frans en tante Martine in de aarde en zegt dat het fout is om de begrafenis van Jacobs moeder naast zijn vader in gewijde aarde te laten plaatsvinden. Geesje kent kennelijk de achtergrond van Jacobs vader, broer van oom Frans. De volgende dag vertellen de pastoor en oom Frans aan Jacob hoe het werkelijk zit. Zijn broer Giel zat in het verzet en heeft het meisje vermoord. Dat had hij bekend op de dag voordat hij de hand aan zichzelf sloeg,de dag na de bekentenis. Hij wordt gevonden bij de boom waar ook het meisje is ontdekt, overleden door onderkoeling en drank.
De dood van Jacobs moeder, en al eerder de vondst van Wija Korenaer, het pistool dat afging van Gerton Paalman, de scène die Geesje schopte op de begrafenis van zijn moeder en daarna ook nog de hysterie van de dikke boerin Agnes Heeftink. De ‘heilige Agnes’, die op de stoep stond bij oom Frans en wilde bidden bij Jacobs moeder toen die in de kist lag opgebaard in de voorkamer van oom Frans en tante Martine, maar toen ze dat weigerden is ze een paar dagen later naar de pastoor gegaan. Ze wilde niet in de biechtstoel plaats nemen, want ‘U weet heel goed waar uw plek is,’ zei ze. ’Ze wilde op mijn plek zitten en mij de biecht afnemen.’ Is ze mesjogge vraagt de pastoor zich af, ‘ten slotte ben ik ook maar een mens, en zeker niet onfeilbaar. Er is nu een zonde bloot komen te liggen. Het ombrengen van Wija Korenaer is een zonde tegen het Vijfde Gebod. Gij zult niet doden.’
Op de dag dat Jos een dag op proef thuiskomt in het ouderlijk huis stormt het hele dorp op hen af onder aanvoering van Agnes Heeftink. Er ontstaat een korte vechtpartij, waardoor Jacobs oom en tante besluiten Jos direct in veiligheid terug te brengen naar het Sint Franciscushuis. Kort daarop komen ook buurman Aaldrick en boer Rinus Veldkamp om. De laatste valt onder een tractor in een sloot. Jacob probeert beide mannen te redden, maar vergeefs. Ook twee mannen van de linnenkamer in het San Franciscohuis sterven in de kelder bij een exploderende verwarmingsketel. Als Jacob met Guido in de hal staat ziet hij hoe de geneesheer-directeur van de trap valt en de kar met servies op hem belandt. Het is alsof zijn broer Jos dit alles heeft aangevoeld en daarom zijn moeder wilde redden waarbij zij in haar val bewusteloos raakte.
De geest van Wija lijkt wraak te willen nemen op aantal bewoners. Want het was niet alleen zijn vader die het moffenmeisje ombracht, maar ook Aaldrick, Veldkamp en Paalman waren erbij om haar te verwonden en te vernederen en uiteindelijk te vermoorden. Vermoedelijk zijn ze daarom nu gestraft.
Jacob vindt dat het genoeg is geweest en krijgt van Guido een shot lsd om zo te proberen de geest van Wiija Korenaer te bereiken en haar met begrip tot rede te brengen. Eenmaal in trance raakt hij onder de indruk van het mooie meisje, begrijpt nu waarom zo veel mannen zich tot haar aangetrokken voelden. Als zijn poging lukt kan hij rust brengen in het dorp. Zal het hem lukken?
Wim Bax – Hou het stil, ISBN 978 90 2142458 3, 313 pagina’s, uitgeverij Volt, € 21,99, februari 2021
