De profeet en de idioot - Jonas Jonasson
Profeet Petra en idioot Johan zijn waar gezelschap voor de 75-jarige Agnes die excelleert met haar website Traveling Eklund
Achterna gezeten door Interpol vertrekt het stel naar de Comoren en raakt bevriend met president Aleko
Profeet Petra Rocklund voorziet het einde der tijden in de Zweedse nazomer van 2011. De atmosfeer stort naar haar mening op 21 september van hetzelfde jaar in rond 21.20 uur, zegt de flaptekst van het boek. Al gebeurt het in het boek werkelijk op 7 september om 23.20 uur. Het wordt dan 273,5 graden onder nul volgens de voorspelling van de profeet. Petra heeft al haar schepen achter haar rug verbrand na een eenzijdige mailcorrespondentie met de Zweedse Academie voor de Wetenschappen en is daar zelfs het gebouw uitgezet. In het verhaal heeft ze op vrijdag 26 augustus 2011 nog twaalf dagen voordat de rampspoed zich aandoet.
Nadat de onwetende Johan zijn broer Fredrik heeft afgezet op de luchthaven, die derde secretaris wordt van de Zweedse ambassade in Rome, reist hij hortend en stotend met zijn camper naar de beoogde parkeerplaats. Daar verliest hij controle over gas- en rempedaal. De camper rijdt bergafwaarts en raakt de caravan van Petra. Zij heeft net besloten daarin een eind aan haar leven te maken, maar door de klap van de camper mislukt het plan van Petra.
Appartement van 12 ½ kamer
Dat levert wel een kennismaking op met Johan Valdemar Löwenhult, zoon van een diplomaat. Zijn broer Fredrik heeft hun twaalf en halve kamer-appartement in een van duurste straten van Stockholm verkocht. En schaft voor dat geld een camper aan voor broer Johan en strijkt de rest van de winst op.
Petra ontdekt dat Johan weliswaar niet helemaal spoort, maar hij kent de dialogen van tientallen films uit zijn hoofd en is een meesterkok, die als hij de tafel heeft gedekt bij de camper en twee stoelen neerzet de meest heerlijke gerechten maakt met zeer exquise wijnen.
Als ze dingen uit het verleden goed wil maken, zoals het opzoeken van haar jeugdliefde Malte Magnusson, blijkt dat zij ook zijn eerste jeugdliefde was, alleen had hij het nooit durven uitspreken. Hij woont samen met de bitch Victoria (nu Vicky). Petra’s pestkop die zich ontwikkeld heeft tot een feeks die het drukker heeft met het lakken van haar nagels dan dat ze bezoekers wil ontvangen. Met de golfclub geeft Johan haar Honda Civic aan alle kanten een pak rammel, en Vicky krijgt een pets op haar achterwerk van Petra met de honkbalknuppel, ook dat voelt goed!
Hofmaarschalk
Als ze haar vroegere hoofd van de lerarenopleiding directeur Carlshamre op wil zoeken, blijkt dat hij hofmaarschalk is geworden in het paleis Drottningholm. Alle reden om hem daar op te zoeken, maar de bewakers houden de twee camperlieden tegen. Als dan ook nog de geheim agenten A, B, C en D zich met de twee bemoeien, ontstaat een achtervolging door de politie. Ze eindigen bij een zomerhuisje met een boothuis, eenzaam gelegen bij het water, bewoond door de vitale 75-jarige Agnes, die nu weer eindelijk iets spannends meemaakt. De camper krijgt tijdelijk een plaatsje in het boothuis om nieuwsgierige politieauto’s te mijden.
De kennismaking met Agnes is hartelijk. Besloten wordt de camper blauw te verven en de kentekens te vervangen. Na een paar overnachtingen bij Agnes besluit het drietal naar Rome te rijden met de camper om broer Fredrik te herinneren aan zijn frauduleuze handelingen. Ze genieten van de culinaire onderbrekingen en komen de Deen Preben tegen die vertelt hoe een Duitse man – met vrouw en twee kinderen – zijn Zweedse vriendin Kajsa heeft ingepikt. Ze zullen hem de volgende dag verrassen op zijn werkadres Kipa Industrie- Verpackungs Gmbh aan de Friedrich Hagemann Strasse 7. Als Petra de volgende dag ziet dat salesmanager Dietmar Kommer zo’n twee meter lang is en meer dan 135 kilo weegt, lijkt het verstandig niet met hem af te rekenen. Wel bezoeken ze zijn huis en laten een briefje achter, waarin staat dat de Zweedse Kajsa haar ‘teddybeer’ mist en Preben stort mest in Dietmars zwembad. Dat doet Dietmar belanden in een hotel. De drie vervolgen daarna hun reis.
Over de auteur
Jonas Jonasson (Växjo, 1961) brak internationaal door met zijn debuutroman De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween. Het boek werd verfilmd, voor toneel bewerkt en er werd een hoorspel van gemaakt. Ook zijn volgende boeken werden allemaal bestsellers. De profeet en de idioot is zijn zesde roman.
Als de auteur in zijn voorwoord de lezer smakelijk eten toewenst, weet je niet wat hij daarmee bedoelt, maar onderweg merk je dat Johan als meesterkok iedere dag culinaire verrassingen serveert als ontbijt, lunch of diner. Als ze een geschikte camping gevonden hebben voor hun camping in Rome, maakt Johan een zesdelig reuzediner, dat begint met koudgeperst zaadolieijs en eindigt met kruidensorbet, geserveerd met de meest delicieuze wijnen. Als ze bij het geconfijte konijn zijn aanbeland laat Petra haar verrassing nog een keer blijken. Ze begrijpt niet hoe Johan werkelijk zo’n meesterkok is geworden en looft al zijn capaciteiten en kunstzinnigheden. Agnes en zij zijn volwaardering over de kookkunsten. Heel anders dan het gesnauw dat Johan zijn leven lang heeft moeten horen van broer Fredrik. Zal hij hem dan een stomp op zijn neus verkopen op de ambassade of diplomatieker nog: voor zijn appartement?
Ambasadeursborrel
Als ze bij de ambassade staan met de camper komt op zondagmorgen de ambassadeur Ronny Guldén met zijn staf tevoorschijn, waaronder broer Fredrik, die niet snapt waarom Johan plotseling voor hem staat. De ambassadeur heeft zijn jaarlijkse ambassadeursborrel om vier uur. Hij nodigt Johan uit en zet hem op de gastenlijst tot grote wrevel van broer Fredrik. De bijeenkomst wordt een groot succes en Johan praat ongedwongen met secretaris-generaal Ban Ki-moon en de door hem genoemde president Obrama over wasabi in zalmtoastjes, die toevallig die dag in Rome zijn. Terwijl Fredrik met de tweede secretaris van de Finse ambassade spreekt over ijshockey. Ronny Guldén vindt dat Fredrik nog veel van zijn ‘oudere broer’ (het is net andersom) kan leren. Johan noemt de president van de Afrikaanse staat Condoren, Aleko, een hufter net als Obama daarvoor deed. Aleko komt toevallig ook voor in het verhaal van Jonas Jonasson in zijn vijfdelige verhalenreeks ‘De zoon van de suikerbietenteler’. Die heette oorspronkelijk Aleksandr Kovaltsjoek, dat hij afkort tot Aleko. De naamsverandering kost hem honderd dollar. Voor nog eens hetzelfde bedrag is Aleko zonder een voornaam Condoriaans staatsburger: en combinatie van Ale van Alekandr en Ko van Kovaltsjoek. In deze staat zou hij worden achtervolgd door de Russische maffia. Daarna houdt hij de halve wereld en de hele Afrikaanse wereld in gijzeling met 260.000 inwoners tegen een miljard andere Afrikanen, moppert Obama. Die zich daarna weer spoedt naar een volgende bijeenkomst, maar Johan vraagt of hij hem een stuk van ‘die Vasterbotten-kaas’ kan toesturen. Ze hebben het er kort over gehad, Obama zal er vast nooit eerder van hebben gehoord.
Traveling Eklund
Als hij de ambassade heeft verlaten, zijn Petra en Agnes razend nieuwsgierig hoe Johan het heeft gehad. Hij wil het eerst nog even verwerken en pas ’s avonds op de camping vraagt Petra hem te vertellen wat er is gebeurd op de ambassade. Waar ze hoorden dat Ban Ki-moon en Obama van de partij waren geweest.
De 5 miljoen kronen van Agnes en haar digitale reisbureau Traveling Eklund worden via een Zwitserse bank overgemaakt naar de Comoren. De luxe merken als Bulgari en Louis Vuitton hebben Traveling Eklund ondersteund met giften in plaats van cadeaus in natura, dat verklaart het batig saldo. Nu hebben ze ontdekt dat Agnes niet werkelijk rondreist, maar alleen digitaal, beschuldigen haar van fraude en willen hun geld terug. Speciaal agent Conte is ermee bezig in Rome is ermee belast. Agnes staat op de lijst van Interpol. Ze weten alle drie op tijd te ontkomen naar de Condoren, waar blijkt dat Johan de echte zoon is van zijn moeder Kerstin en vader Aleko. Dat geeft hun met meteen ook veel privileges. Iets dat bijna in gevaar is gebracht door de twee klappen die Petra uitdeelt, links en rechts, op het gezicht van de president. Ze krijgt als straf zeven jaar cel, maar tegelijkertijd wordt de straf kwijtgescholden door het Hooggerechtshof (waarover één persoon gaat: de president). Nu Johan Aleko’s zoon blijkt te zijn, benoemt hij hem tot minister van Buitenlandse Zaken en Agnes tot minister van Volksgezondheid en geeft haar een nieuwe naam: Agnes Massode Mohadji. Ze is direct al bezig om de gezondheidssituatie op de Condoren aan te pakken. In Kenia en Nigeria heeft ze zestien artsen en 200 verpleegkundigen geronseld. Petra wil geen functie hebben, die is nog bezig met rekenen, wanneer de wereld ten ondergaat aangezien het 7 september niet gebeurd is zoals ze had verwacht. Politiechef Günther laat agent Conte weten dat Agnes is omgekomen bij een auto-ongeluk, het enige wat is overgebleven van haar, omdat ze verbrand is, is een bebloed paspoort. Dat kan hij nog krijgen als hij wil. Maar daarvoor is niet veel belangstelling.
Een nieuwe Doemdag
Ze bedenken een nieuwe Doemdag: op 19 oktober vergaat de wereld om 16.00 uur. Wie honderd dollar stort op de Bank Von Toll, en ziet dat het niet gaat zoals professor Smirnoff voorspelt, krijgt tweehonderd dollar terug. Het loopt storm bij de bank in Zürich. De actie levert 514 miljoen en 226.000dollar op, die gestort wordt op de Condoriaanse bank. Daar blijkt ook nog 500 miljoen dollar, wit gewast, op te staan van met name de Russische maffia, de Vory. Herbert von Toll, die mee is gegaan met zijn geliefde Agnes naar de Condoren, weet hoe hij met geld moet schuiven. Via Curaçao gaat het geld naar Singapore, Letland, Israël, de Britse Maagdeneilanden en uiteindelijk naar Barbados.
Wat nu speelt is dat er een buitengewone zitting is van de Afrikaanse Unie in Ethopië en daarop wil Aleko een rol spelen en dat Johan laten zien. Weet hij al dat Johan in Rome gesproken heeft met president Obama en secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon en dat hij met Johan een mooie troef in handen heeft? Het is natuurlijk een genoeglijk weerzien met hen in Addis Abeba, Ethiopië waar Aleka prachtige beloften doet die hij eigenlijk niet waar kan maken. Zoals vertellen over de schitterende luchthaven (met slechts één landingsbaan). Misschien starten de drie met vader Aleko een Vasterbötten-kaasfabriek in de VS die president Obama wel eens zou kunnen openen, maar dat is toekomstmuziek en de vraag is of het ook lukt om zoiets op te zetten als je de hete adem in je nek voelt van Interterpol en de Russische maffia.
Ondertussen heeft de Zuid-Afrikaanse journalist Samuel Duma van The Daily Sun zich door een helikopterpiloot vanuit Mombasa laten vliegen naar de Condoren en zie dat het front van de luchthaventerminal bestaat uit een houten gevel die bij slecht weer op de grond valt. President Aleko bedriegt de zaak, is zijn conclusie. Als de journalist hem om een verklaring vraagt, doet hij niet anders dan veel geld bieden om het interview niet te plaatsen. Hij bespot ook zijn landgenoten en noemde hen ‘idioten’. Dat kan zijn kop kosten bij nieuwe verkiezingen, zou het zo ver gaan? De vraag is of er nog wat te redden valt van de situatie waarin het stel is beland. In De profeet en de idioot afloopt kunnen we zien of Aleko zich nog als president kan handhaven of is het verstandiger dat het hele stel verhuist naar de Bahama’s waar ze nog volop kunnen genieten van het leven met een miljard dollar? Laat u verrassen door het slot van het boek.
Jonas Jonasson – De profeet en de idioot (in 2022 verschenen als Profeten och idioten bij Bökforlaget Polaris in Stockholm), 398 pagina’s, ISBN 978 90 5672736 9, A.W. Bruna, € 24,99, november 2022
