Adler-Olsen, Jussi - Serie Q 9 - Natriumchloride
Adler-Olsen, Jussi - Serie Q 10 - Eén raam, geen sleutel
Adolfsson, Maria - Doggerland 2 - Stormwaarschuwing
Adolfsson, Maria - Doggerland 3 - Tussen de duivel en de zee
Adolfsson, Maria - Doggerland 4 - Rennen of sterven
Adolfsson, Maria - Doggerland 5 - Valwind
Adolfsson, Maria - Doggerland 6 - Noodzakelijk kwaad
Ahnhem, Stefan - Fabian Risk 1 - Zonder gezicht
Ahnhem, Stefan - Fabian Risk 2 - Negen
Ahnhem, Stefan - Fabian Risk 3 - 18 graden onder nul
Ahnhem, Stefan - Fabian Risk 4 - Motief X
Ahnhem, Stefan - Fabian Risk 5 – X manieren om te sterven
Ahnhem, Stefan - Fabian Risk 6 - De laatste spijker
Alders, Hanny - De kopiist
Alders, Hanny - De volmaakte ketter
Alders, Hanny - Non nobis – Ondergang van de Tempelorde
Andersen, Johan - Zonder genade
Andriesse, Gauke - Dodelijke gelijkenis
Andriesse, Peter - Claire Obscure
Appel, René - Overschot
Appel, René - Dansen in het donker
Appel, René - Waarom niet
Archer, Jeffrey - William Warwick 1 - Wie niet waagt
Archer, Jeffrey - William Warwick 2 - In het volle zicht
Archer, Jeffrey - William Warwick 3 - Een oogje dicht
Archer, Jeffrey - William Warwick 4 - Over mijn lijk
Arlidge, M.J. - Helen Grace 10 – Niemand zeggen
Arlidge, M.J. - Helen Grace 11 - Kom eens gauw
Arlidge, M.J. - Twee kleine visjes
Arlidge, M.J. - Oog om Oog
Asscher, Maarten - De schaduw van een vriend
Aubert, Marie - Volwassen mensen
Baay, Reggie - Het lied van de goden
Baar, Peter-Paul de - Theo Thijssen (1879-1943) - Schrijver, schoolmeester, socialist
Baar, Jan van - De vervolging van Joods Alkmaar
Baar, Jan van - De familie Drukker en de tragiek van Joods Alkmaar
Bailey, Sarah - De huisgenoot
Bakboord, Henk - Billenkoek - Avonturen van een stoute Surinamer
Banville, John - Sneeuw
Banville, John - April in Spanje
Barker, Dacre Stoker & J.D. - Dracul
Barker, James Patterson & J.D. - Jeugdzonde
Barker, James Patterson & J.D. - Oorverdovend
Barker, J.D. - Augustus
Bax, Wim - Hou het stil
Bengtsdotter, Lina - Charlie Lager 3 – De man die een vreemde was
Bengtsdotter, Lina - Spelen met vuur
Bennett, S.J. - Hare Majesteit de Queen onderzoekt 1 - De moord op Windsor Castle
Berg, Michael - De vermissing
Bergvelt, Joyce - Commandeur van de Kaap
Bergeys, Roland - Blindelings
Berkleef, Bernice - Bloedsteen
Berkleef, Bernice - Vinex
Berry, Steve - Cotton Malone 14 - Het Maltadocument
Bervoets, Hanna - Leer me alles wat je weet
Bijlsma, Rob - Kerken van goud, dominees van hout
Bjørk, Samuel - Munch & Kruger 2 - De doodsvogel
Bjørk, Samuel - Munch & Krüger 3 - De jongen in de sneeuw
Bjørk, Samuel - Munch & Krüger 5 - De terugkeer van Mia
Blake, Matthew - Anna O.
Blau, Sarah - De anderen
Blædel, Sara - Het meisje onder de boom
Bley, Mikaela - Sterf voor mij
Blok, Dieuwertje - Dragelijke lichtheid
Boer, Agnes de - 2000 jaar Oorlog en Strijd in het Oer-IJ-landschap
Boer, Merijn de - Het Surinamedagboek
Bolther, Line Holm & Stine - Voor onze zonden
Boom, Henk - Wij zijn maïs
Börjlind, Cilla & Rolf - Rönning & Stilton 7 - De Samaritaan
Börjlind, Cilla & Rolf - Rönning & Stilton 8 - Het Oog van de Nacht
Börjlind, Cilla & Rolf - Bevroren goud
Börjlind, Rolf & Molly - De duisternis tussen ons
Bøe, Grethe - Mayday
Bosch, Frits - De tromslager
Bossenbroek, Martin - De wraak van Diponegoro
Bossenbroek, Martin - De Zanzibardriehoek. Een slavernijgeschiedenis 1860-1900
Bouwman, Rinske - Een soort eelt
Braam, Conny - De revolutie van Pelle
Brabander, Eric de - Het geluid van naderend onweer
Brabander, Eric de - Urbina
Brekel, Manon van den - Massa-executies op Sulawesi
Brokken, Jan - De tuinen van Buitenzorg
Brokken, Jan - De kampschilders
Brokken, Jan - De ontdekking van Holland
Brouwers, Jeroen - Cliënt E. Busken
Brownlow, John - Zeventien
Brundage, Elizabeth - Het verdwijnpunt
Brusse, Peter - Ach, Engeland - De Brexit Editie
Bryndza, Robert - Erika Foster 7 - Fatale waarheid
Bryndza, Robert - Kate Marshall 1 - Zonder gezicht
Bryndza, Robert - Kate Marshall 2 - Schaduwland
Bryndza, Robert - Kate Marshall 3 - Vallend duister
Bryndza, Robert - Stille angst
Burr, Shelley - In de schaduw
Buruma, Ian - Het Churchillcomplex
Buschman, José - Couperus in de Oriënt
Camilleri, Andrea - De methode Catalanotti
Camilleri, Andrea - De vorm van water
Candlish, Louise - Nieuwe vrienden
Candlish, Louise - Haar woorden
Castilo, Javier - Het spel van de ziel
Chabot, Sebastiaan - Olifantenpaadjes
Chapman, Julia - Een date met de dood
Christie, Agatha - De Miss Marple-verzameling - Twaalf nieuwe mysteries
Coben, Harlan - Levenslang
Connelly, Michael - Een gewaarschuwd man
Connelly, Michael - De wet van de onschuld
Connelly, Michael - Renée Ballard 3 - Het holst van de nacht
Connelly, Michael - Woestijnnacht
Connelly, Michael - Eerherstel
Cooper, Robert - The Ambassadors
Cosby, S.A. - Een laatste uitweg
Craven, M.W. - Washington Poe 1 - Brandoffer
Craven, M.W. - Washington Poe 2 - Zwarte zomer
Craven, M.W. - Washington Poe 4 - Dode hoek
Daanje, Anjet - De herinnerde soldaat
Daanje, Anjet - Het lied van ooievaar en dromedaris
Dahl, Arne - Berger & Bloom 4 - Nachtmerries
Dahl, Arne - Berger & Bloom 5 - Vriespunt
Dazai, Osamu - Als mens mislukt
Dean, Abigail - Meisje A
Dean, Will - Tuva 1 – De jacht
Dean, Will - Tuva 2 - Zwart zout
Declercq, Matthias M.R. - De ontdekking van Urk
Deen, Mathijs - De Hollander
Dekkers, Midas - Wat loopt daar? - Een biologische kijk op rassen
Dicker, Joël - De zaak Alaska Sanders
Dis, Adriaan van - Vijf vrolijke verhalen
Dis, Adriaan van - De wandelaar
Dis, Adriaan van - KliFi - Woede in de republiek Nederland
Dis, Adriaan van - Adje doet heel druk
Dis, Adriaan van - De rat van Arras
Dis, Adriaan van - Naar zachtheid en een warm omhelzen
Dis, Adriaan van - De kolonie mept terug
Doel, Wim van den - Snouck
Donkers, Jan - Forty Tracks
Dröge, Philip - Moederstad
Dros, Imme - Gisterland
Dros, Imme - Elke reis is een omweg naar hier
Durlacher, Jessica - De Stem
Dürrenmatt, Friedrich - Justitia
Dusse, Karsten - Het kind in mij wil Mindful Moorden
Edvardsson, Mattias - Een heel gewoon gezin
Edvardsson, Mattias - Familietragedie
Eikelenboom, Barend - Geslepen
Ekberg, Anna - Het perfecte huwelijk
Ellory, R.J. - De derde kogel
Elstad, Lotta - Ik weiger na te denken
Engberg, Katrine - Wintereiland
Engelen, Theo - Zevenheuvelen
Enger, Thomas - Het boek van de galg
Enger, Jørn Lier Horst en Thomas - Blix & Ramm 2 - Rookgordijn
Enger, Jørn Lier Horst en Thomas - Blix & Ramm 3 - Slagzij
Enger, Horst - Blix & Ramm 4 - Stigma
Engman, Pascal - Vanessa Frank 2 – Femicide
Ernaux, Annie - De jaren
Ersson, Svea - Hej Denemarken
Esajas, Mitchell - Antonlogie
Essen, Rob van - Ik kom hier nog op terug
Faber, Hans - Van Zandt 3 - De zondaar
Fabricius, Johan - Het gordijn met de ibissen
Fabricius, Johan - Achter in de Molukken
Fabricius, Johan - Dipanegara
Fellowes, Jessica - De Mitford-moorden: Unity
Fenton, Justin - Deze stad is van ons - True crime
Ferrier, Deryck J.H. - In de ban van de bosgeest – Ontmoeting met Panaike
Fexeus, Camilla Läckberg & Henrik - Box
Fexeus, Camilla Läckberg & Henrik - Cultus
Fields, Helen - De laatste die sterft
Fisher, Tarryn - Een eerlijke leugen
Fosse, Jon - Ik is een ander – Septologie III-V
Fossum, Karin - Zwanenzang
Fossum, Karin - Eddie Feber 1 - Lotgenoten
Fossum, Karin - Eddie Feber 2 - Nachtloper
Francis, Michelle - Zijn nieuwe vriendin
Frech, Steve - Wat je ons hebt afgenomen
French, Nicci - De gunst
Frennstedt, Tina - Countdown
Frennstedt, Tina - Cold Case 3 - Vagevuur
Frerichs, Lieneke - Nescio. Leven en werk van J. H. F. Grönloh
Freriks, Philip & Lili - Les chats de Lili – De katten van Lili
Fresen, Ron - Acht jaar Achtuur
Fuglehaug, Randi - Vrije val – Deel 1 Fjordenreeks
Fulpen, Har van - Leven en werken op suikerplantage Mariënburg
Galbraith, Robert - Cormoran Strike 5 - Kwaad bloed
Galbraith, Robert - Cormoran Strike 6 - Inktzwart hart
Galbraith, Robert - Cormoran Strike 7 - Stromend graf
Geemert, Ko van - Dor Hout
Urturi, Eva García Sáenz de - Aquitanië – Land van water
Urturi, Eva García Sáenz de - De heren van de tijd
Garschagen, Melle - Stem van het Britse Volk
Geemert, Ko van - Verstoten uit het paradijs
George, Elizabeth - Iets te verbergen
Gerge, Tove - De jongen
Gerritsen, Tess - Rizzoli & Isles 13 - Luister naar mij
Giolito, Malin Persson - Sta ons bij
Goldsworthy, Adrian - Mare Liberum
Gómez-Bárcena, Juan - Het dorp van de herinneringen
Gómez-Jurado, Juan - De volgende patiënt
Gómez-Jurado, Juan - Antonia Scott 1 - De rode koningin
Gómez-Jurado, Juan - Antonia Scott 2 - De zwarte wolvin
Gómez-Jurado, Juan - Antonia Scott 3 - De witte koning
Gómez-Jurado, Juan - Alles brandt
Grann, David - De schipbreuk van The Wager
Grebe, Camilla - In Eeuwigheid
Grisham, John - De storm
Groot, Fedor de - Sønderho
Grøndahl, Jens Christian - Dagen als gras
Grund, Maria - De hoofdzonde
Grund, Maria - Dodendans
Guillou, Jan - De tweede doodzonde
Guillou, Jan - Het einde van het verhaal
Hannah, Sophie - Geen spat veranderd
Harari, Yuval Noah - 21 lessen voor de 21ste eeuw
Hardus, Werner van den Belt en Bob - De schilders van de Duin- en Bollenstreek
Hayes, Terry - Het jaar van de sprinkhaan
Heijden , A.F.Th. van der - Zogkoorts
Hemert, Chantal van - Kuipers & De Bont 1 - Verborgen verleden
Hendriksma, Martin - Aan zee
Hendriksma, Martin - Het geheim van Bols
Hermans, Willem Frederik - Conserve
Highsmith, Patricia - De getalenteerde meneer Ripley
Highsmith, Patricia - Stille wateren
Hoek, Anne-Lot - De strijd om Bali
Hoek, Jacobine van den - Madame, het wonderlijke leven van Marie Tussaud
Hollander, Loes den - Wacht maar af
Holst, Christoffer - Bloedrode midzomeravond
Horst, Jørn Lier - Cold Case Kwartet 1 - De Katharinacode
Horst, Jørn Lier - Cold Case Kwartet 2 - De fjord
Horst, Jørn Lier - Cold Case Kwartet 3 - De onbekende
Horst, Jørn Lier - Cold Case Kwartet 4 - Dossier 1569
Houellebecq, Michel - Vernietigen
Howard, Catherine Ryan - Je liet mij leven
Howard, Catherine Ryan - 56 dagen
Huff, Philip - Open
Iperen, Roxane van - ’t Hooge Nest
Iperen, Roxane van - Brieven aan ’t Hooge Nest
Iperen, Roxane van - De genocidefax
Indridason, Arnaldur - Boven water
Indridason, Arnaldur - Smeulend vuur
Indriðason, Arnaldur - Razende storm
Irving, John - De laatste skilift
Isik, Murat - In de mist van Golden Gate Park
Jachina, Guzel - De trein naar Samarkand
Jackson, Stina - De laatste sneeuw
Jakobsdóttir, Ragnar Jónasson & Katrín - Reykjavik
Jalonen, Olli - De hemelproef
James, Peter - Ik volg jou
Jansen, Han Gieske en Godfried - Wonosoepono
Janssen, John-Alexander - Va-Banque
Jansson, Susanne - Winterwater
Janzen, Michiel - Het Vierde Rijk
Jaquet, Maartje - Ala Sma Tori - Keti Koti Verbeeld
Jehoel, Gaila - Het culturele netwerk van Jan van Scorel
Jensen, Jens Henrik - Oxen 5 - Gladiator
Jimmink, Gerlof Leistra & Patricia - Kees Sietsma uit de schaduw
Johnsrud, Ingar - De peetmoeder
Jonasson, Jonas - Zoete zoete wraak bv
Jonasson, Jonas - De profeet en de idioot
Jónasson, Ragnar - Inktzwart
Jong, Jessica de - De Hollandse studente
Jonsson, Magnus - De man die met poppen speelde
Jonsson, Magnus - De aasgieren - Een Linn Ståhlthriller
Jonsson, Magnus - De vrouw die alleen jaagde - Een Linn Ståhlthriller
Kager, Maria - De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf
Kane, Darby - De perfecte echtgenote
Kane, Darby - De laatste uitnodiging
Karlsson, Ørjan - Jakob Weber 1 - Iselin was bijna thuis
Kars, Marjoleine - Bloed in de rivier
Kepler, Lars - Spiegelman
Kerr, Philip - Hitlers vrede
King, Stephen - Later
King, Stephen - Fairy tale
King, Stephen - Billy Summers
King, Stephen - Holly
Knibbe, Ariën - Het verzwegen verbond
Koch, Herman - Ga je erover schrijven?
Koeleman, Bertram - Dit is jouw tijd
Kom, Anton de - Anangsieh - Verhalen van de spin uit Suriname
Kom, Anton de - Vandaag vrij altijd vrij - gedichten
Kousbroek, Rudy - Het Oostindisch kampsyndroom
Kouwenhoven, ​​​​​​​Arlette - Van Elburg tot Deshima - Zes eeuwen familie Feith
Kovach, Carla - Gina Harte 3 - Zo’n mooi meisje
Kovach, Carla - Gina Harte 5 - Haar duistere hart
Kovacs, Carla - Gina Harte 6 - Haar laatste fout
Kovach, Carla - Gina Harte 7 - Zwijg als het graf
Kovach, Carla - Gina Harte 8 - Hij ziet jou
Kraaijeveld, Frank - Be Frank. 60 jaar Bintangs
Krabbé, Tim - Onkrijgbaarheid
Kristian, Giles - Waar bloed bevriest
Kuang, Rebecca F. - Yellowface
Kvensler, Ulf - Het hoge noorden
Kwakman, Bas - Flankhond
Labuskes, Brianna - De bibliotheek van verboden boeken
Läckberg, Camilla - Fjällbacka 11 - Koekoeksjong
Lagercrantz, David - Rekke & Vargas 1 - Obscuritas
Lagercrantz, David - Rekke & Vargas 2 - Memoria
Langereis, Sandra - Erasmus - Dwarsdenker
Lapidus, Jens - Paradijs
Lapidus, Jens - Stockholm Underground 4 - Mr. One
Larsson, Åsa - Rebecka Martinsson 6 - De zonden van onze vaders
Leuwsha, Tessa - Plantage Wildlust
Leuwsha, Tessa - De wilde vaart
Liefaard, André - De opbouw van een profclub - 1988-1998
Liljestrand, Jens - Zelfs als alles eindigt
Lindell, Unni - Het lege huis
Lippman, Laura - Gebroken vertrouwen
Lloyd, Chris - Eddie Giral 2 - Requiem
Lloyd, Ellery - De club
Lunde, Marja - Het einde van de oceaan
Mandela, Dumani - Op de vlucht voor apartheid
Mangun), Y.B Mangunwijaya (Romo - Het mysterie van Mrs. Indonesia
Marijnissen, Lilian - De winst van alles delen
Marklund, Liza - Poolcirkel
Marklund, Liza - Moeraskou
Marsons, Angela - Kim Stone 2 – Wreed spel
Marsons, Angela - Kim Stone 3 - Verloren meisjes
Marsons, Angela - Kim Stone 4 - Schijndood
Marsons, Angela - Kim Stone 5 - Bloedlijn
Marsons, Angela - Kim Stone 6 - Dolende zielen
Marsons, Angela - Kim Stone 7 - Vermoorde onschuld
Marsons, Angela - Kim Stone 8 - Verborgen waarheid
Matheson, Nadine - De stille kamer
Melching, Willem - De zelfdenker - Karel van het Reve 1921-1999
Leod, Cynthia Mc - Hoe duur was de suiker?
McDermid, Val - Allie Burns 1 - 1979
McDermid, Val - Allie Burns 2 - 1989
McKinty, Adrian - Het eiland
McCarthy, Cormac - De passagier
Menasse, Eva - Vienna
Meyer, Deon - Bennie Griessel 7 - Donkerdrif
Meyer, Deon - Bennie Griessel 8 - Leeuw
Michallon, Clémence - De stille huisgenoot
Michielsen, Dido - Lichter dan ik
Middendorp, Peter - De kant van Ada
Miles, Tiya - Alles wat ze dragen kon
Mo, Johanna - De Eilandmoorden 1 - De nachtegaal
Mo, Johanna - De Eilandmoorden 2 - De schaduwlelie
Mo, Johanna - De Eilandmoorden 3 - Het donkere woud
Mohr, Jim van der Meer - De schilders van West-Friesland
Morgan, Tica - Mooie Moorden 3 - Kwade Hoek
Morris, Heather - De vrouwen van het kamp
Moser, Benjamin - De wereld op zijn kop, ontmoetingen met Hollandse meesters
Moström, Jonas - Nathalie Svensson 1 - Dodelijk dichtbij
Moström, Jonas - Nathalie Svensson 3 - Middernachtsmeisjes
Nesbø, Jo - Koninkrijk
Nesbø, Jo - De jaloezieman
Nesbø, Jo - Macbeth
Nesbø, Jo - Bloedmaan
Nesser, Håkan - Barbarotti 6 - Herfst op Gotland
Nesser, Håkan - Barbarotti 7 - Wie schrijft, verdwijnt
Neuhaus, Nele - Weg naar nergens
Neuhaus, Nele - Sheridan Grant 3 - Tijden van storm
Nicolasen, Lidy - Een onverschrokken leven - De vele hartstochten van Fernanda Willekes Mac Donald
Niekerk, Annemarié van - Om het hart terug te brengen
Nieuwenhuys, Rob - Oost-Indische spiegel
Niewierra, Anya - De Camino
Nijholt, Willem - Een ongeduldig verlangen. Herinneringen
Noordhoek, Wim - De gabardine regenjas
Noort, Saskia - De nazaten
Norebäck, Elisabeth - Nadia
Nyström, Peter Mohlin & Peter - John Adderley 1 - Het laatste leven
Nyström, Peter Mohlin & Peter - John Adderley 2 - De andere waarheid
Nyström, Peter Mohlin & Peter - John Adderley 3 - De stille vogel
Ohlsson, Kristina - August Strindberg-reeks 1 - Stormwacht
Ohlsson, Kristina - August Strindberg-reeks 2 - IJsbreker
Oksanen, Sofi - Het hondenpark
Olde Heuvelt, Thomas - November
Ollikainen, A.M. - Paula Pihlaja 1 - Waterkoud
Onderdenwijngaard, Arjan - Multatuli leeft in Lebak
Oostrom, Frits van - De Reynaert
Österdahl, Martin - De laatste nacht
Overman, Mariska - Noorderlicht
Paasman, Michiel van Kempen en Bert - ALBUM van de Caraïbische poëzie
Pagie, Nathalie - Camping Oosthoek
Pagie, Nathalie - Helsinki
Paris, B.A. - De gevangene
Parks, Adele - Jullie allebei
Parra, Bodil de la - Het verbrande huis
Pasqualin, Björn - Waar rook is
Pedersen, Kim Faber & Janni - Juncker & Kristiansen 2 - Hoogzomer
Pedersen, Kim Faber & Janni - Juncker & Kristiansen 3 - Stikdonker
Pedersen, Kim Faber & Janni - Juncker & Kristiansen 4 - Schaduwrijk
Pefko, David - De gebroeders Maxilari
Perrin, Kristen - Hoe ik mijn eigen moord oploste
Petterson, Per - Mannen in mijn situatie
Pfeijffer, Ilja Leonard - Alkibiades
Poeze, Henk Schulte Nordholt en Harry - Merdeka
Pollack, Robert - De vier elementen
Portegies, Annette - Weerspiegeld in een waterglas - Maurice Gilliams 1900-1982
Post, Elvin - Breekpunt
Ramqvist, Karolina - De berenvrouw
Rensburg, Rudie van - Klem
Reybrouck, David Van - Revolusi
Riel, Ane - Beest
Ripley, Sam - De regel van drie
Rankin, Ian - Een web van leugens
Redmond, Roline - De Doorsons
Rehwinkel, Peter - Amalia - De plicht roept
Roberts, Nora - Identiteit
Roberts, Nora - Erfenis
Roberts, Nora - Nachtwerk
Roemer, Astrid H. - DealersDochter
Rolfsdotter, Ulrika - Annie Ljung 1 - Duivelsdal
Rolfsdotter, Ulrika - Annie Ljung 2 - Onbegraven
Rose, Karen - In alle onschuld
Rosenfeldt, Hans - Wolfzomer
Roslund, Anders - Drie jaar
Ryan, Chris - Danny Black 7 - Code zwart
Ryan, Chris - Koud rood
Sarenbrant, Sofie - Emma Sköld 1 - Berouw
Sarenbrant, Sofie - Emma Sköld 2 - Jaloezie
Sarenbrant, Sofie - Emma Sköld 4 - Schuld
Schepp, Emelie - Jana Berzelius 6 –Sub rosa
Schermer, Marijke - In het oog
Schlikker, Malou Holshuijsen en Roos - Dit komt nooit meer goed
Seeck, Max - De trouwe lezer
Seeck, Max - De ijskring
Seeck, Max - Helsinki 3 - Rancune
Siegmann, Machteld - Aloha
Skördeman, Gustaf - Geiger
Slaughter, Karin - Valse getuige
Slaughter, Karin - Gewetenloos
Slaughter, Karin - Na die nacht
Smeets, Hubert - Een wonderbaarlijk politicus – Hans van Mierlo, 1931-2010
Smeulders, Eveline Sint Nicolaas en Valika - Slavernij
Smirnoff, Karin - Millenium 7 - De schreeuw van de zeearend
Smis, Paul Christiaan - Harald - Een historische novelle
Smit, Susan - De wijsheid van de heks & De heks van Limbricht
Snoek, Kees - Sjahrir - Wissel op de toekomst
Solstad, Dag - Roman 11, boek 18
Staalesen, Gunnar - Varg Veum 7 - Zwarte schapen
Staalesen, Gunnar - Varg Veum 8 - Gevallen engelen
Staalesen, Gunnar - Varg Veum 9 - Bittere bloemen
Staalesen, Gunnar - Varg Veum 16 - Satellieten van de dood
Staalesen, Gunnar - Varg Veum 17 - Koude harten
Staalesen, Gunnar - Varc Veum 19 – Waar rozen nooit verwelken
Sten, Viveca - Åre-moorden-reeks 1 - Verborgen in de sneeuw
Strömberg, Sara - Sluw
Svernström, Bo - Wie het eerst komt
Sylvester, Joyce - Bent ú de burgemeester?
Tangen, Geir - Dodemanstango
Tangen, Geir - Hartenbreker
Tex, Charles den - De Repair Club
Tex, Charles den - De Repair Club 2 - Trauma
Tex, Charles den - De vriend
Theorin, Johan - Strandmoord
Timmer, Edwin - Langs de muur van Trump
Timmerije, Anneloes - De mannen van Maria
Toews, Miriam - Nachtgevechten
Tremain, Rose - Eilanden van genade
Truijens, Aleid - Leven in de verbeelding - Hella S. Haasse 1918-2011
Tudor, C.J. - De anderen
Tyce, Harriet - Bloedsinaasappel
Tyce, Harriet - Alles komt goed
Ulstein, Silje - Serpent
Urturi, Eva García Sáenz de - De Witte Stad 5 - De engel van de stad
Vallejo, Irene - Papyrus
Valk, Éva Tuboly en Gerrit - Een fier en frank volk!
Veen, Rob Chrispijn & Herman van - Bevrijdingskind
Verhoef, Esther - De nachtdienst
Vervoort, Hans - Zo tedere schade…
Veth, Bas - Het leven in Nederlandsch-Indië in 1900
Vis, Jacob - Tandem
Vijverberg, Pauline - De achtste zonnebloemen
Vleuten, Diederik van - Daar werd wat groots verricht
Vlugt, Simone van der - De kaasfabriek
Vlugt, Simone van der - Bloedlijn
Vogel, Marianne - Brecht gaat voor recht
Voss, Daan Heerma van - Geen vaarwel vandaag
Vries, Joost de - Hogere machten
Vries, Royce en Peter R. de - Ik beloof je dat ik honderd word
Vuijsje, Robert - Salomons oordeel
Vuure, Rob van - Nagelaten Werk
Waard, Elly de - Meestal tussen bomen
Waart, Jules de - Geloof niet alles...
Walle, J. van de - Beneden de wind – Herinneringen aan Curaçao
Walters, Elena - Thuisgebracht
Ward, Catriona - Onderhuids
Ware, Ruth - De moord in Oxford
Waterdrinker, Pieter - Biecht aan mijn vrouw
Waterdrinker, Pieter - Van huis en haard
Waterdrinker, Pieter - Citroenkip op zondag
Wattel, Froukje - Huismusea van Amsterdam
Webb, Katherine - De verdwijning
Whitaker, Chris - Nooit meer zoals het was
Whiting, Rebecca Buxton en Lisa - De filosofes
Wieringa, Tommy - Nirwana
Winter, Fredrik Persson - De Das
Winter, Fredrik Persson - Karma
Wit, Tim de - Wankel Koninkrijk
Winter, Leon de - Stad van de honden
Wohlleben, Peter - De lange adem van bomen
Woud, Auke van der - Het landschap - De mensen
Wouthuysen, Willem Campschreur & Ester - Jong in de oorlog
Wright, Alexis - Het boek van de zwaan
Zegveld, Liesbeth - Ik wil de waarheid
Zijl, Annejet van der - Fortuna’s kinderen
Zwaan, Glenn Helberg en Irene - Als ik luister
auteurs, Diverse - Natura Artis Magistra
auteurs, Diverse - Amsterdam in bijna 80 boeken

Conserve's Leessite

Boekbesprekingen en leestips


Cormoran Strike 7 - Stromend graf - Robert Galbraith

Slagen Cormoran Strike en Robin Ellacott erin om de religieuze sekte Universal Humanitarian Church te ontmaskeren?

Ondanks dreigementen, een schietpartij op hun auto die ruiten doet sneuvelen, zetten ze hun onderzoek voort tot de onderste steen boven is

Geniet van het geluk dat je nog hebt’ (I Tjing of Het Boek der Veranderingen)

Dit is de zevende, 1117 pagina’s tellende thriller rondom Cormoran Strike en zijn partner Robin Ellacott, waarin Sir Collin Edensor om hun hulp vraagt. Zijn zoon Will is toegetreden tot de Universal Humanitarian Church (UHC), op het oog een vredelievende organisatie die campagne voert voor een betere wereld. Er vinden ook onverklaarbare sterfgevallen plaats. En zowel Strike als Robin zien Will op straat collecteren en constateren dat hij sterk vermagerd is. Robin biedt aan om in deze sekte te integreren op Chapman Farm. Bij het bezoek van Strike aan zijn zus Lucy, weet zij beelden op te roepen van de commune in Aylmerton Community. Waar naartoe zij beiden heel jong waren meegenomen door hun moeder Leda. De hippiecommune was de voorloper van de UHC. Ze wordt nog emotioneel omdat ‘moeder-overste’ Mazu daar nog steeds woont. Zij laat meisjes brengen naar mannen die zeker vier vingers in hun geslacht stoppen, waarna Lucy in ieder geval twee dagen lang gaat bloeden. Later trouwt Mazu met Papa J., de leider van UHC, Jonathan Wace.

Kevin Pirbright, die opgroeit in de sekte, schrijft een paar lange brieven aan Sir Colin. Hij is van plan een boek over de UHC te schrijven, maar wordt vermoord met een kogel in zijn hoofd. De zwartgeklede dader is via het raam vetrokken met een supermarkttas waarin vermoedelijk Pirbrights laptop. In de brieven beschrijft Pirbright de vijf profeten. De Verdronken Profeet is het meisje Daiyu dat in zee zou zijn verdronken. Haar situatie was misschien een inspiratie voor de titel Stromend graf. De Amerikaan Rusty Andersen, die gewond is in de Vietnamoorlog, wordt de Gewonde Profeet genoemd, Alexander Graves de Gestolen Profeet, de arts Harold Coates de Helende Profeet en de rijke weduwe Margaret Cathcart-Bryce de Gouden Profeet

Vernederd

De UHC wil geen negatieve publiciteit naar buiten toe. Journalist Fergus Robertson heeft daar ervaring mee. Strike heeft zijn artikel over de sekte gelezen net als Robin die weet wat de kerk hem heeft aangedaan na de publicatie. Strike gaat met Robertson praten in Westminster Arms. Robin is undercover gegaan naar Rupert Court om met tweehonderd anderen een dienst te bezoeken van de UHC. Ze praat binnenkort met Sheila Kennett in Coventry, die op Chapman Farm heeft gewoond. Zij wil best praten: ‘Ik heb niks te verliezen, niet meer.’ Haar man Brian is daar op merkwaardige wijze vernederd en gestorven. Hij blijkt zelfs kanker te hebben. De tumor is na zijn dood gevonden. Maar ze hebben hem dingen laten doen die niet fijn zijn. Terwijl ze daar eerst zijn geweest in de hippietijd, zijn vertrokken en weer terug gegaan. Ze heeft veel negatieve gevoelens over de UHC. Ze herinnert zich overigens wel Strike en zijn moeder Leda. Striks herinnert zich de boerderij als een ‘ellendige kloteplek’, maar hem is daar niets overkomen. Hij zegt tegen Robin dat ze Mazu niet moet vertrouwen, de vrouw van Papa J. Zeker als ze haar wil proberen mee te nemen naar een andere man.

Vlam in de pan

Ondertussen sluimert er ook in het zevende deel weer een verliefdheid bij zowel Strike als Robin als bewijs dat de twee meer voor elkaar voelen dan een zakelijk partnerschap. Bijna slaat de vlam in de pan tussen de twee op Robins dertigste verjaardag, maar om de close samenwerking niet op het spel te zetten, houdt Strike zich in. Hij vindt het echter niet leuk dat Robin sinds kort weer een vriend heeft, Ryan Murphy. Evenzeer wil Robin horen dat Strike Bijou Watkins staande tegen een muur heeft geneukt. Strike toont zich gevoelig voor haar lange benen en decolleté. Robin ziet voor zich hoe ze de lange benen om Strike heen slaat, en verbeeldt zich zijn harige kont. Als vriendin Ilsa meer wil vertellen, wil ze er niets van weten. Dat geldt ook voor Strike als zijn opdringerige ex Charlotte weer naar hem toekomt om te vertellen dat ze kanker heeft. Hij reageert niet erg warm. Vooral als ze zegt dat ze zich over hem heeft ontfermd toen zijn been er net af was: ’Was ik toen niet de enige op aarde die je wilde?’ Waarop Strike antwoordt: ’Of pakte ik gewoon de enige die ik krijgen kon omdat dat het gemakkelijkste was?’ Hij wenst haar beterschap met haar kanker: ‘Ik hoop dat het goed afloopt.’

Over de auteur

Robert Galbraith is het pseudoniem van J.K Rowling (Bristol, 1965), bestsellerauteur van de Harry Potter-serie en Een goede raad. De zes eerdere Cormoran Strike-boeken – Koekoeksjong, Zijderups, Het slechte pad, Witte dood, Kwaad bloed en Inktzwart hart – schieten allemaal meteen naar de top van nationale en internationale bestsellerlijsten en zijn verfilmd door BBC One. In Nederland te zien via HBO Max.

Bijwonen retraites UHC

Robin heeft bij haar tweede bezoek aan Rupert Court kennisgemaakt met de zoon van Papa J, Taio. Hij houdt een toespraak en na afloop praat ze met hem en hij suggereert dat ze komende vrijdag met een busje vanuit Victoria Station meekan naar Chapman Farm om gedurende een week een van de retraites bij te wonen. Er gaan die dag drie groepen daarnaartoe. Ze krijgt een folder mee met alle informatie. Een blond meisje verzekert haar dat Robin, vermomd als Rowena, heel snel ‘een zuivere geest’ wordt. Een knappe man lacht haar toe. Het is dokter Zhou. Hij zegt dat hij ernaar uitkijkt ‘om je op de boerderij te zien’. Zodra ze het pand heeft verlaten en ervan overtuigd is dat geen tempelmedewerker haar ziet, belt ze Strike en zegt: ‘Drie keer is scheepsrecht… Ik ben binnen.’

De freelancers van hun bureau, Barclay, Midge en Dev hebben de afgelopen zeven dagen afwisselend Londen verruild voor Norfolk, waar ze de omgeving van de UHC-basis zorgvuldig in kaart hebben gebracht, ook waar camera’s zijn neergezet. De Schot Barclay vertelt over een plek in een dode hoek, waar pen en papier liggen met een zaklampje. Voor het geval ze dat binnen niet krijgt. Ze kan daar iedere donderdag boodschappen neerleggen en dat in de kei stoppen, die door hen geleegd wordt. Mocht ze donderdag overslaan, dan kijken ze opnieuw vrijdag. Als ze op zaterdag nog niets gehoord hebben, komen ze naar de voorkant van de tempel. Robin wil dat ze daar zondag van maken, een ruimere marge. Ze adviseren haar om haar telefoon en andere elektronische apparaten niet mee te nemen. Want als ze die in beslag nemen komen ze erachter dat ze aan het infiltreren is. In de folder staat dat ze een waterdichte jas mee moet nemen en drie setjes ondergoed. Ze krijgt daar een trainingspak en haar eigen kleren gaan in een kluisje. Voorts geen alcohol, geen sigaretten of drugs, geen medicijnen.

Stropoppen

Op de vierde ochtend op Chapham Farm worden er stropoppen gemaakt door de leden van de groep Vuur, waar merendeels academici in zitten, onder wie Robin. Mazu leest voor uit Het antwoord van Jonathan Wace. Ze vertelt over de Rijke Profeet Margaret Cathcart-Bryce op wie ze verliefd is geworden en ze zich voelden als twee gelijkgestemde zielen (al was Cathcart al 72): ‘De schoonheid van geest is voor eeuwig en verandert nooit.’ Jiang brengt Robin naar dokter Zhou zodat ze getest kan worden of ze mag vasten. Jiang zegt dat de Verdronken Profeet Daiyu zijn zusje was, ze speelde vaak met hem. Ze is jong verdronken toen ze werd meegenomen door Cherie naar het strand. Ze hebben besloten om te gaan zwemmen, maar het kind is meegesleurd door de onderstroom en verdronken. Het is overigens niet het kind van Wace maar dat van Mazu en Alexander Graves. Niet onbelangrijk voor de kerk want Graves liet een kwart miljoen na aan zijn dochter Daiyu. Het lichaam is nooit teruggevonden, er was nog een rechtszitting, waarbij het vonnis ‘verdwenen op zee’ is uitgesproken. Volgens Cherie Gittins had Daiyu vaak aan haar hoofd gezeurd om in zee te gaan zwemmen, dat deden zij op 29 juli 1996 nadat ze samen de oogst van de boerderij hadden afgeleverd bij een plaatselijke groentewinkel.

Het antwoord

Dokter Zhou stelt Robin allerlei medische vragen, maar ook of ze een orgasme krijgt tijdens de seks. Ze wordt goedgekeurd door hem, en hij geeft haar een smetteloos exemplaar van het boek Het antwoord. Op de voorkant staat een knappende zeepbel, met twee handen eromheen die een hartje vormen. Als ze terugkomt van de charmeur vindt ze naast haar dagboek, dat iedereen krijgt om in te schrijven, een beduimeld boek van Wace met daarin een opdracht aan Danny – ’martelaar-mysticus’ Danny Brockles die haar het dringende verzoek heeft gedaan om het boek terug te geven, ze zal het meenemen naar de lunch om hem het boek mee te geven.

Robin maakt mee hoe mensen door met name door de ‘moeder—overste’ Mazu worden behandeld, zelfs jonge meisjes die een kind spoorloos maken, worden gestraft met een geschoren hoofd. Ondanks hun protest: ‘Alstublieft, Mama’ is Mazu onverbiddelijk en reageert als een keiharde vorstin. Ook Louise en Emily Pirbright worden kaalgeschoren. Emily’s zus Becca lijkt zitting te hebben in het ‘presidium’ en leidt daarom ook groep Vuur van Robin. Nadat ze als Rowena n de bak koud water is gesprongen gewijd aan de Verdronken Profeet en heeft ze gezegd dat ze in wil treden, is ze een van hen. Het is al de vierde donderdagnacht dat ze naar de plastic kei loopt dicht bij het hek waar ze briefjes leest van Strike en soms van Murphy en zelf ook berichten schrijft. Midden in de nacht keert ze in haar trainingspak, soms besmeurd, weer stiekem terug naar de slaapzaal.

Onthullende Polaroidfoto’s

Strike is woedend geworden op Bijou. Ze lijkt hem gebruikt te hebben om een huwelijk aan te gaan met Andrew Honbold, Queen’s Council. Strike zou haar tips gegeven hebben, meldt Private Eye, over verborgen camera’s en microfoons. Daarvan is niets waar. Strike dwingt haar alle appjes op haar telefoon te verwijderen inclusief de aanstootgevende foto’s die ze hem stuurde. Hij doet hetzelfde op zijn telefoon, hij wil niet dat zijn reputatie te grabbel wordt gegooid door haar. Omdat hij iemand wilde neuken. En dat alles om zijn gedachten af te leiden van Robin Ellacott.

Hij is bij de familie Graves geweest, de ouders van Alexander. Strike denkt dat de Waces onder een hoedje hebben gespeeld met Cherie Gittins om het meisje te laten verdrinken, waarna ze spoorloos werd en ze haar benoemen tot de Verdronken Profeet. Robin vertelt dat de twee meisjes zijn kaalgeschoren omdat ze een jongetje hebben laten ontsnappen., maar ook Louise en Emily Pirbright hebben straf getuige hun kale hoofden. Een zwart meisje heeft striemen op haar rug. Mensen die de Waces ongewillig zijn, begrijpen volgens hen niet veel van de Onware Ik en de Zuivere Geest, zodat ze zichzelf niet kunnen genezen. De mensen worden mishandeld en vrouwen seksueel misbruikt. Zo vindt Robin in een koekblik met daarop de naam Barnum’s Animals een stapeltje Polaroidfoto’s met daarop een naakte mollige vrouw met een varkensmasker op met haar benen wijd, een foto van een vrouw die van achteren genomen wordt, een derde man met een tatoeage van doodshoofd op zijn biceps die een kleinere man van achteren nam. Totaal vier naakte mensen waren gefotografeerd, allen met een varkensmasker op.

Getuigenis

Robin legt uit dat ze nu in een reeks lezingen zit die duidelijk maken hoe je een Zuivere Geest wordt. Ze verwachten kennelijk van Robin een bankoverschrijving omdat ze weten dat ze een handtas heeft van duizend pond. Ze laat weten dat ze nog niet terug wil komen naar kantoor tot er bewijs is gevonden voor Colin Edensor. ‘Ik zal blij zijn als het achter de rug is. Blijf chocolade sturen.’

Ze heeft het nodig want door het mindere eten heeft ze vaak honger. Ook heeft ze nu wel Getuigenis afgelegd, midden tegenover een kring van mensen, waarna ze door iedereen uitgescholden wordt. Ze weet niet wat de oorzaak is, maar ze lijkt straf te hebben gehad, dus moet ze meehelpen op het land waar ze Will tegenkomt die zijn kind Qing (dat van hem en Lin is) begeleidt (al mogen de mensen daar geen kinderen hebben en moet ze in de keuken mee helpen met afwassen en schoonmaken. Zouden ze door hebben dat ze detective is en probeert gegevens te verzamelen voor het onderzoek? Will lijkt nog niets door te hebben dat ze onderzoek doen op verzoek van zijn vader. Hij kent het boek Het antwoord van Jonathan Wace op zijn duimpje tot aan elke paragraaf uit het hoofd.

Strike heeft in zijn kantoor op het bord foto’s en namen van de vier dodelijke slachtoffers van de kerk. De dood van Paul Draper, hij is vermoord en afgeranseld door een stel. Het leek wel of hij de man is die van achteren is genomen door de man met de tatoeage. Onder deze foto hangt die van Kevin Pirbright, die door het hoofd is geschoten, vermoedelijk omdat hij een boek over de UHC wil schrijven. Ook Jennifer, de vrouw van Jonathan Wace en moeder van Abigail, is net als de verdronken profeet Daiyu verdronken. De laatste vermoedelijk een handje geholpen door Cherie Gittins. Beide gevallen zijn volgens Strike geen ongeluk. Abigail heeft haar vader Jonathan Wace omschreven als een ‘oplichter en een narcist’ en beweert dat hij oprecht verdrietig is over haar dood. Maar wie weet of Mazu en hij er de hand niet in hebben gehad?

Schenking aan de kerk

Als er overeenstemming is met Sir Colin kan Robin met zijn duizend pond de UHC rijker maken. Na het gesprek hierover met Mazu en na ontvangst van de overboeking wordt Robin meteen weer teruggeplaatst in haar oorspronkelijke groep. Ze mag ook mee om in Norwich te collecteren net als de in ongenade gevallen Emily (met haar kaalgeschoren hoofd). Achter een kraampje promoten zij de kerk en proberen minstens 100 pond op te halen per collectebus. Emily weet zich aan hen te onttrekken, ze wordt gezocht, Robin vindt haar en geeft haar wat uit haar collectebus omdat Emily bang is dat ze de 100 pond niet haalt. Dan vertelt Emily dat als Robin niet met Tao in een privékamer wil om verplicht met hem te vrijen onder het mom dat ze ‘een spirituele verbinding’ met hem aangaat, ze beter naar Papa J. kan gaan, ‘dan zit het verder wel goed’. Als ze net als Becca een spirituele echtgenote wordt, hoeft ze met niemand naar de privékamers.

Wanneer Strike met de familie Heaton heeft gesproken over het verdrinken van Daiyu (zij hadden de hulptroepen ingeschakeld op die ochtend) en dat het mogelijk opzettelijk is gebeurd. Want Cherie kwam al ’s morgens vijf uur met haar naar zee, terwijl ze vermoedelijk nog sliep. En later nog had gezegd: ’Ik had het kunnen tegenhouden.’ Dan vertelt een van hun vrienden, George, dat zeven jaar daarvoor op hetzelfde strand in 1988 Jennifer, de eerste echtgenote van Jonathan Wace en moeder van Abigail Glover, is verdronken. Ze had epilepsie, maar het is wel erg toevallig, dat dit de stiefvader van Daiyu is overkomen. Een sterk gevoel van betrokkenheid bij beide verdrinkingen. Maar er gaan ook geruchten dat Daiyu nog leeft. Emily, Becca’s zus, vertelt dat aan Robin. ‘Ze zou weggaan met een ouder meisje en dat ze bij haar ging wonen.’ Leeft ze werkelijk nog?

Overleden door zelfdoding

Strike slaapt in een eenvoudig hotel, ziet dan allerlei telefoontjes die zijn gepleegd zonder dat hij ze gehoord heeft. Het blijkt dat Charlotte Campbell is overleden door zelfdoding. Zo heeft de familie bekend gemaakt. Charlotte is de jongste dochter van presentator Sir Anthony Campbell. Die is in 2011 getrouwd met burggraaf van Croy, Jago Ross, heeft een langdurige relatie gehad met privédetective Cormoran Strike (meldt de krant). Kortgeleden had ze een relatie met de Amerikaanse miljardair Landon Dormer. Omdat ze verslaafd was aan alcohol en drugs heeft ze een aantal keren een afkickkliniek voor psychiatrische patiënten en verslavingszorg bezocht. Na wat later een opzettelijke overdosis is genoemd. Haar lichaam is vermoedelijk door een schoonmaakster ontdekt in haar appartement in Mayfair. Ze is de moeder van een tweeling van de burggraaf. Strike herinnert zich de pogingen van Charlotte om weer met hem in gesprek te komen, wat hij rigoureus afwijst, net als haar verhaal dat kanker bij haar is geconstateerd. In een kerkje Norfolk doet hij een soort boetedoening en overdenkt zijn relatie met Charlotte (wispelturig, vol van gorigheid, rotzooi en gedoe, altijd onrustig) en zijn liefde voor Robin (stabiel, een goed mens). De man in het kerkje die vermoedelijk de dominee is, laat hem met rust en als hij weggaat, zegt hij dat hij hoopt dat hij gevonden heeft wat hij zoekt. ‘Ja, dat heb ik gevonden. Dank u wel,’ zegt Strike.

Hij wil Littlejohn ontslaan. Die begint te huilen waar Strike niet tegen kan. De freelancer weet wel veel waarmee hij denkt te kunnen aanblijven, misschien een paar nuttige tips. Bovendien heeft hij het geld hard nodig. Hij heeft grote schulden gemaakt met online gokken. Hij heeft een slang bij actrice Tasha Mayo in de bus gestopt en geprobeerd om Strike’s kantoor binnen te komen toen er niemand hoorde te zijn. Waarschijnlijk om afluisterapparatuur te installeren. Officemanager Pat heeft hem betrapt als hij foto’s probeert te maken van het dossier van Will Edensor. Bovendien om concurrent Patterson te helpen, die jaloers is op Strike, die volgens hem al het werk inpikt. Hij heeft ook opnamen van de kerk die Mitch (Patterson) heeft. Die heeft hij bewaard voordat Mitch door Colin Edensor is ontslagen. Ook vertelt hij dat hij collega-freelancer Midge naast klant Tasha Mayo staat met boodschappentassen. Terwijl ze haar undercover moet volgen. Midge verdedigt zich als Strike haar hier over belt, omdat haar tas gescheurd was. ‘Dat doen vrouwen nu eenmaal, die helpen elkaar. En het was ’s morgens negen uur, niet ’s avonds laat.’ Ze heeft haar gebeld omdat ze schrok van een geluid (bleek van een kat te zijn). Strike vertelt dat ze is gefotografeerd door Littlejohn. Ze heeft bij Tasha koffiegedronken. Strike haalt haar van de zaak-Mayo af. Ze kan verder met Toy Boy.

Manifestatie Dronken Profeet

Robin wil eigenlijk voor de Manifestatie van de Dronken Profeet op vrijdagavond weg zijn van Chapham Farm. Op donderdag komt het detectiveteam haar boodschap halen en kan haar dan gemakkelijk oppikken. De ervaring van de Getuigenis-sessie is ze nog niet vergeten. Ze weet een manier om een dieper gesprek te hebben met Will Edensor en verleidt hem om naar een privékamer te gaan onder het motto dat ze ‘spirituele verbinding’ hebben met elkaar. Niet om seks met hem te hebben, maar om met hem te praten. Hij zegt dat ze liegt dat ze een spirituele echtgenote is van Papa J. die haar overigens wel fysiek aanraakte. Volgens hem valt ze onder Maatregel 3. ‘Hij controleert of je wel binnenblijft,’ zegt Will die volledig geïndoctrineerd lijkt. Will vermoedt dat zijn vader haar heeft gestuurd, maar Robin zegt dat ze geen spion is. Ze denkt ook dat hij zo zijn twijfels heeft over de kerk. En dat hij Lin wil beschermen omdat ze de moeder is van zijn kind Qing. Lin heeft een mislukte zwangerschap gesimuleerd op de wc, veel bloed verloren en kan nu in een ziekenhuis liggen.

Will zegt dat hij weet dat Robin’s nachts in het bos is geweest met een zaklamp en denkt dat zijn moeder Sally

nog leeft. Als Robin hem vertelt dat ze dood is krijgt ze een vuistslag tegen de zijkant van haar gezicht. Amandeep komt de kamer binnen en pakt Robin stevig bij de pols: ‘Er is besloten dat jullie allebei meer “spirituele begeleiding” nodig hebben.’

Straf

Robin wordt bij Papa J. geroepen en hij vertelt haar dat ze straf verdient, want in de woorden van Becca Pirbright heeft ze ‘bedrog gepleegd, onwaarheden verkondigd, een ander kerklid gemanipuleerd, gesproken tegen de leer van de kerk, door spreken, denken en handelen heeft ze de vertrouwensband tussen haar en de kerk geschaad’ en daarom aanvaardt ze een ’gepaste straf als boete voor mijn zonden’. Hoewel Jonathan Wace het vreselijk vindt een straf uit te spreken, veroordeelt hij haar tot acht uur in de kist, een soort hutkoffer, waarin ze geknield en voorovergebogen moet zitten. Het deksel over haar wordt gesloten en ze wordt in het pikdonker alleen gelaten, de kamer op slot. Na acht uur laat de negerin Hattie haar eruit. Robin is zo stijf als een plank. Als ze gegeten heeft kan ze naar de slaapkamer. Dan moet ze Louise helpen met het verzorgen van Jacob, een kind dat op sterven na dood is. En luiers draagt. Eten schijnt hij niet nodig te hebben, het kind zou doodgaan aan de honger en heeft regelmatig stuipen. Het is misdadig wat hier gebeurt. Als ze ooit terug is in de echte wereld, moet ze dit tegengaan, want hier wordt langzaam iemand vermoord.

Taio wil wel ‘spirituele binding’ aangaan met Robin, hetgeen betekent dat hij met haar naar bed wil gaan in een van de privékamers. Ze zegt dat ze eerst nog moet plassen. Springt dan op de wasbak en het raam uit en rent dan voor haar leven door het bos, achtervolgd door de broers Taio en Jiang. Strike wacht haar daar op. En heeft drie draden prikkeldraad doorgeknipt, haar over de muur getrokken en ze rende naar zijn auto, Strike geeft Jaio een dreun met de metalen kniptang en ramt ermee tegen de zijkant van zijn hoofd.

Vier maanden UHC

Ze raceten daarna naar Strikes hotel in de buurt, daar moet Robin bijkomen van vier maanden UHC waarna ze de politie bellen om te vertellen hoe de jonge Jacob langzaam aan het sterven is. Twee politiemensen komen om hun relaas op te nemen terwijl Robin ondertussen soep en broodjes krijgt en een glas cognac op bij te komen. Strike is daarvoor nog betrokken bij de poging van de twee broers Frank om de actrice Tasha Mayo met een hamer aan te vallen en haar te ontvoeren, maar weet ze met hulp van Barclay en Midge te pakken en te boeien, misschien hoeven ze de politie er verder niet bij te betrekken.

Ook spreekt hij uitgebreid met Sir Colin Edensor, spreekt over de hongerdood van Jacob en de praktijk van de kerk. En over het feit dat Lin, de jeugdige vrouw van Will zoek is en hij een kleindochter heeft, Qing. Colin moedigt Strike aan het onderzoek voort te zetten met het doel Will terug te halen. Strike vertelt ook dat hij volgende week met Robin gaat praten met Cherie om te horen hoe Daiyu verdronken zou kunnen zijn of dat ze mogelijk nog leeft.

Maar dan krijgt hij het bericht dat Robin op het politiebureau is beland, meegenomen voor verhoor meldt haar vader, omdat ze (valselijk) beschuldigd wordt van kindermisbruik. Hij gaat er als de wiedeweerga naartoe. Ook hij staat te kijk op internet waar hij op allerlei manieren zwart wordt gemaakt, het is duidelijk dat de kerk probeert terug te slaan door Robin en Strike in diskrediet te brengen. Het enige dat ze misschien nu kunnen doen. Gelukkig loopt het geheel als een sisser af.

Twee jonge dochtertjes

Wat ernstiger is, wanneer Strike en Robin een gesprek hebben met Carrie Curtis Woods, die vroeger als Cherie Gittins door het leven ging en Daiyu in zee heeft zien verdrinken, ze kort na het gesprek met hen zelfmoord pleegt. Heeft ze de waarheid verteld of die juist verzwegen? Ze heeft zich opgehangen, vertelt brigadier Heather Waters van de politie aan hen. ‘Haar man heeft haar in de garage gevonden, toen hij thuiskwam uit zijn werk.’ Hij belt de detectives verwijtend op met de vraag wat ze haar hadden aangedaan dat ze nu dood is. Ze laat nu twee jonge dochtertjes na: Daisy en Poppy. Robin praat in het geheim met Strike’s zus, de psychologe Prudence, ze wil haar vragen om de vermogende Flora Brewster te vragen of ze kan getuigen tegen de kerk, ze heeft al van zich afgereageerd met haar tekeningen onder het pseudoniem Torment Town. Na enig protest zal Prudence het haar voorleggen. Want als ze getuigen hebben tegen de kerk maken ze een kans, ze worden al aan alle kanten zwart gemaakt op internet en waar mogelijk ook gevolgd.

Bekeerd tot hindoeïsme

In het gesprek met Sir Colin Edenson gaat het er heftig aan toe, Zoon James vindt al het geld dat zijn vader eraan besteedt zonde van het geld en Will altijd een verwende jongen, die altijd een probleemkind is geweest. Maar zolang Will en zijn dochtertje Qing nog niet echt veilig zijn (hij is weg bij de kerk en logeert met haar bij officemanager Pat) en Lin, de moeder van Qing nog niet is opgespoord, wil hij het onderzoek nog drie maanden financieel ondersteunen. Inmiddels is actrice Tasha Mayo undercover gegaan in de kliniek van dr. Zhou, in de hoop dat Lin daar gevonden wordt. Er is een speciale ruimte waar ze mogelijk gevangengehouden wordt, elke dag wordt er eten gebracht. Ook de streng uitziende Rufus Fernsby heeft in het chique gebouw van het Institute of Civil Engineers herinneringen aan de boerderij, aar hij en zijn zus Rosalind jong gewoond hebben (ze gebruikt nu de naam Bhakta Dasa, want ze heeft zich tot het hindoeïsme bekeerd). Ze zijn daar tien dagen geweest in 1995, en in 2007 een week. En zijn daarna weer teruggegaan naar de buitenwereld met hun vader, de hoogleraar Walter Fernsby, die Robin op Chapham Farm ontmoet heeft in de bus bij het collecteren en in groep Vuur. Kennelijk is hij opnieuw bij de kerk gegaan., Op de foto’s met de varkensmaskers reageert Rufus dat hij ze ‘walgelijk’ vindt en dat hij advocaten in de arm zal nemen. ‘Advocaten,’ riep hij uit tegen Robin. ‘En toen stormde hij weg!’ zegt ze tegen Strike.

Bij Papa J. in Olympia

Rosie Fernby is sindsdien niet meer gesignaleerd, kan mogelijk te vinden zijn in Cedar Terrace. Ondertussen is Strike in Olympia waar Papa J. voor zo’n vijfduizend mensen het ideaal van de UHC uit de doeken doet. Na afloop wordt Strike uitgenodigd bij de VIPS rond de kerkleider en verwijt hij hem nagenoeg alles wat hij weet over de kerk. De mensen die als slaven worden behandeld, van jong tot oud, de straffen die worden uitgedeeld, de doden die zijn gevallen, zoals Kevin Pirbright die door het hoofd is geschoten omdat hij een boek over de kerk wil schrijven. Aan het eind van zijn verhaal gebruikt Strike krachttermen. Hij zegt: ‘Als je mijn partner of Rose Fernby ook maar een haar krenkt, maak ik die klotekerk van je met de grond gelijk.’

Het is stimulerend dat Will en Flora samen een gesprek hebben met Robin en psychologe Prudence, halfzuster van Strike, in haar werkkamer. Het gaat er heftig aan toe. Flora heeft vijf jaar in Chapham Farm gewoond en Will vier jaar. Aan het eind komen ze elkaar meer tegemoet. Als Strike en Robin hem naar Pats huis brengen, worden ze beschoten door een Ford Focus en brengen het er net levend van af. Wil ligt op de bodem van de auto overwoekerd door glas, ze hebben de Ford Focus van zich afgeschud. De voorruit en achterruit van Strike’s BMW zijn versplinterd, maar ze zijn er levend uit gekomen. Wie zou de schutter zijn geweest? Ze worden ook al dagenlang achtervolgd door een man in het zwart met groene ogen, het zou wel eens het vriendje van Abigail kunnen zijn, ontdekt Strike later. Na de beschieting volgt weer een verhoor door de politie en Strike’s honger wordt pas diep in de nacht gestild na urenlang in het kamertje te zijn verhoord. Ze nemen twee zakken met eten mee van McDonalds. Dan praten ze tot vroeg in de morgen waarin alle aspecten van de kerk worden gepasseerd. Dan zegt Strike ‘Ik denk dat ik weet wat er is gebeurd. Als hij diep ademhaalt om aan zijn uitleg te beginnen, schiet een citaat zijn hoofd te binnen dat hij onlangs heeft gehoord van een man die helemaal niets te maken heeft met de UHC: ‘En waar de schuld ligt, mag de beulsbijl vallen.’ Misschien denkend aan het verhaal dat een kind een bijl in een boom had gelegd (Daiyu?).

Keerpunt

Op de bijeenkomst die Strike en Robin over de UHC hebben georganiseerd in de kelderruimte van The Flying Horse, komen bevriende politiemensen: Eric Wardle, George Layborn, Vanessa Ekwensi, Robins vriend Ryan Murphy, maar ook weren Will Edenson en Flora Brewster aanwezig en advocate Ilsa Herbert. Daar somt Strike de belangrijkste klachten op tegen de kerk, waarbij hij de Verdronken Profeet verzweeg. Als hij zegt dat Flora en Will bereid zijn om om een verklaring af te leggen over zaken waarvan ze gedurende de tijd dat ze op Chapham Farm getuige zijn geweest, ziet Robin dat Flora’s knokkels wit worden onder de tafel. De beschuldiging dat de kerk lichamen op onjuiste wijze begraaft, waaronder een aantal doodgeboren baby’s is door Will ondersteund. Ook is er mogelijk sprake van een aantal zelfmoorden, mogelijk ook moorden, en van mensenhandel, met name de verkoop van baby’s door dr. Zhou in zijn kliniek in Birmingham. En er is gegoocheld met het beeld van de Verdronken Profeet, een weerkaatsing van het beeld doet voorkomen alsof ze nog in leven is. Ook zou Lin, de zestienjarige moeder van Wils dochtertje Qing, vastgehouden worden en verstopt. Als de bijeenkomst achter de rug is, gebeurt er nog even niets. Maar vanaf dan worden Strike en Robin nog scherper in de gaten gehouden en gestalkt. Ondertussen wil Isaac Mills, die in de gevangenis zit, ook getuigen over wat Carrie heeft gedaan om Daiyu te ontvoeren waarop ze verdronken zou zijn in zee, net als Wace’s vrouw Jennifer op hetzelfde strand. Het verhaal blijkt heel anders in elkaar te zitten, ontdekken Strike en Robin.

Inval door politie

In de loop van september wordt ’s morgens vroeg een inval gedaan bij Chapham Farm met twaalf agenten van het plaatselijke korps en dat van Londen. Ze hebben een zwaar uitgedroogde en getraumatiseerde Emily Pirbright uit een afgesloten kist in de kelder van de woonboerderij bevrijd. En haar naar het ziekenhuis gebracht. Evenzoveel agenten zijn het UHC-centrum in Birmingham binnengegaan. Het is live te zien op Sky News. Wat kan dit voor gevolgen hebben voor de sekte en hun leiders? Jonathan is op dat moment in de VS. Enkele prominente leden als schrijver Giles Harmon en actrice Noli Seymour kunnen zich mogelijk op het terrein van Chapman Farm bevinden. Dan ontdekt Strike wie de echte, kwade genius is, degene die de meeste moorden en (bijna) zelfmoorden heeft veroorzaakt en dat alles niet zo is als het lijkt, er is heel wat af-gegoogeld en gegoocheld. Maar de vraag is wie de kogel door het hoofd van Kevin Pirbright heeft geschoten en wie heeft ervoor gezorgd dat Jordan Reany bijna zelfmoord pleegde omdat ontdekt kon worden dat hij iemand in het bos verborg en liet opeten door de varkens. En of Cherie als Carrie Curtis Woods echt Daiyu in zee liet verdrinken of niet. We tenslotte had de regie over de naaktfoto’s met de varkensmaskers op?

Maar het is aan de lezer om die onthulling zelf te ontdekken. Een troostrijk beeld is als Robin en Strike na alle ontwikkelingen ten goede bij Sir Colin Edenson op bezoek zijn, waar Will, Lin en dochtertje Qing genieten van het weer en Qing voortaan door het leven gaat als Sally. De naam van haar grootmoeder die haar nooit heeft kunnen zien.

Citaten uit I Tjing

Elk van de negen delen en epiloog worden geopend met een citaat uit I Tjing of Het Boek der Veranderingen dat klassieke teksten uit het oude China omvat.

Bij de epiloog is de toepasselijke tekst:

 

Geen vlakte waarop geen helling volgt,

Geen heengaan waarop geen terugkeer volgt,

Wie standvastig blijft in gevaar, treft geen blaam.

Beklaag je niet over deze waarheid,

Geniet van het geluk dat je nog hebt.

 

Robert Galbraith – Stromend graf (verschenen als The Running Grave bij Sphere, Little Brown Group in Londen) werd vertaald uit het Engels door Sabine Mutsaers, Mireille Vroege en Anne-Marieke Buijs, 1117 pagina’s, met daarnaast een dankwoord en verantwoording van liedteksten, poëzie en boekfragmenten, ISBN 978 90 492 0221 7, uitgeverij Meulenhoff Boekerij, € 29,99, november 2023

Daniel Ogren CC BY 2.0

Wilt u reageren op deze recensie? Klik hier!

Uitgeverij Conserve


Sinds 1 januari 2019 is een gedeelte van het fonds onderdeel van Singel Uitgeverijen, Weteringschans 259, 1017 XJ Amsterdam.

Kantooradres:
Tureluur 12, 1873 JW Groet (gem. Bergen)
telefoon: 072 - 509 3693
info@conserve.nl

KvK: 37051556

ABN AMRO
IBAN NL54 ABNA 0438 7594 94

Algemene Voorwaarden

Distributie:


Regiotitels: Conserve en Goud van Oud bij Depot Compact Centraal Boekhuis en bij www.conserve.nl

Uitgevers Conserve:
Ingrid en Kees de Bakker

Vermelde boekprijzen zijn inclusief BTW, exclusief verzendkosten - Bij bestellingen boven € 19,99 is de verzending gratis, behalve voor zendingen naar het buitenland.
Prijswijzigingen en tikfouten voorbehouden - © 2024 - Uitgeverij Conserve - Website door Netweters