Elke reis is een omweg naar hier - Imme Dros
Voor wie de jeugd wil begrijpen
Op zoek naar een eigen identiteit
Wie de jeugd wil begrijpen of wie een rol heeft in de opvoeding van pubers die op zoek zijn naar eigen identiteit, leze Elke reis is een omweg naar hier. Wie studenten en hun opstand tegen gezag en burgerlijkheid wil snappen, ook.
Als je zoals ik vanaf 1950 elk jaar wel een paar keer naar familie op Texel gaat, staat het silhouet van het eiland vanaf de boot je op het netvlies geëtst. Daarom vind ik het jammer dat op de omslagfoto het zicht op Texel slechts een streep is. Wat ontbreekt zijn de karakteristieke beelden als het Doolhof, de pijp van de oude merkfabriek en de molen van Oudeschild. Die zouden tijdens de drie kwartier durende overtocht naar het eiland de nostalgie hebben opgeroepen die een omweg rechtvaardigt.
Trilogie
Even nog niet over het verhaal, maar over de bedoeling van deze heruitgave. In respectievelijk 1980, 1982 en 1995 kwamen van Imme Dros drie Texelse romans uit: De zomer van dat jaar, Lange maanden en Ongelukkig verliefd. Die drie zijn op verzoek van de uitgeverij bewerkt tot een trilogie (‘voor volwassenen en bijna volwassenen’ aldus de uitgever) met de titel Elke reis is een omweg naar hier. Waaruit de bewerking bestaat, wordt niet vermeld.
Nu het verhaal van Daan. In deel een met de titel Texel heeft de twaalfjarige Daan List uit het havenplaatsje Oudeschild het moeilijk, met zichzelf en eigenlijk met alles en iedereen. Een verslag van een puberteit dus, met een niet erg vrolijke mix van ruzie en onzekerheid, jaloezie en broedertwist, met verkeringen als knipperlichten, en de omgang met vrienden, onder andere met Wubbe Witte, die enthousiast ‘Joehee’ roept, een kreet uit de zestiger jaren. Belangrijkste gebeurtenis is het afscheid van zijn lagere school, met scènes die me deden denken aan het slot van Theo Thijssens Kees de Jongen uit 1923.
Talent voor tekenen en schilderen
Door Daans ogen leef je mee met de grote twijfelaar, die stottert en het liefst zwijgt (‘dan stotter je niet’). Daan heeft talent voor tekenen en de hele trilogie door zal tekenen en schilderen een rol spelen, op Texel bij ‘het geitenwijf’, op de middelbare school aan de overkant en in deel drie als student in Amsterdam, waar hij met horten en stoten een goed betaalde portretschilder wordt.
Hij onderhoudt een haat-liefdeverhouding met vriendjes en familie. Bron van onenigheid met vriendje Wubbe Witte kan alles zijn, bijvoorbeeld ook het geloof. ‘Het ene woord haalde het andere uit en tot slot vochten we een potje.’ Ruziemaken, schelden en een robbertje vechten met jan en alleman maken deel uit van Daans leven, maar je kunt ze ook uitleggen als tekenen van affectie. Was sich neckt… Ook in deel twee met de titel De overkant, waarin de Overkanters voor Texelaars nou eenmaal de natuurlijke vijanden zijn. Alles bij elkaar buitelen ruzie en verliefdheid erg veel over elkaar. Het verhaal over het schoolleven van Daan in Den Helder bijvoorbeeld is ook nog eens doorspekt met dat van zijn verkering met Jetta. Die verliefdheid, die wil wat.
Gladjanus en warhoofd
Veel meer genoot ik van deel drie Verder van huis. Imme Dros trekt je hier het veel spannender verhaal in, het deel waarin je het meest met de personen meeleeft. Daan gaat studeren en Texel is – gelukkig voor hem – ver weg. Tussen zijn eerste (hatelijke) en laatste (andersoortige) brief aan Reina op Texel leeft hij het stadse leven van een student. Hij vindt in vriend Icarus Bakker zijn antagonist, een antiburgerlijke gladjanus en sympathieke warhoofd, die hem leert leven. Even drong zich de vraag op of sommige situaties, een enkel taalgebruik en diverse menselijke verhoudingen niet gedateerd zijn. Wat geeft het, historische romans kunnen ook interessant zijn.
Dick de Scally
Over de auteur
Emmy (Imme) Dros (1936) is Texelse van geboorte. Op het gymnasium in Den Helder ontmoet ze haar echtgenoot Harry Geelen, die een paar boeken van haar heeft geïllustreerd. Ze schreef heel veel voor de jeugd en voor televisie. Opvallend is haar boek Dag soldaat, dag mooie soldaat (1996), dat gaat over de gruwelijke opstand van de Georgiërs op Texel in april 1945. Veel indruk maakten haar bewerkingen en vertalingen van klassieke werken als Odyssee en Ilias van Homerus. In haar lange leven is ze overladen met prijzen, waaronder de Theo Thijssenprijs (2003) en de Woutertje Pieterse Prijs (2006).
Imme Dros – Elke reis is een omweg naar hier. Texelse trilogie, 303 pagina’s, Uitgeverij Schaep14, Bloemendaal, ISBN 978 90 83176 444, € 23,99, september 2023
