Mayday - Grethe Bøe
Ylva’s NAVO-F-16 in nauw gebracht door Russisch jachtvliegtuig
Op de grens in het luchtruim van Noorwegen en Rusland
In dit thrillerdebuut van Grethe Bøe voelt Ylva Nordahl zich, als dochter van een gevechtspiloot als een vis in het water in haar jachtvliegtuig, ze oefent met achter in haar mentor John Evans. Ze is een van de 37 gevechtspiloten van de Euro-NATO Joint Jet Training, ook wel ENJJPT genoemd, die bij Sheppard Air Force in Texas was opgeleid. En opereert nu vanaf vliegveld Bodø in het noorden van Noorwegen.
Na een gepassioneerde nacht met haar vriend Storm vliegt pilote Ylva Nordahl met een snelheid van 400 knopen door het luchtruim. Achterin haar mentor, de ervaren John Evans, die de pilote in de gaten moet houden. Hij is bevrijd uit gevangenschap in Libië en moet zijn draai wee vinden bij de luchtmacht. Als blijkt dat een bevoorradingshelikopter agressief is bejegend door een Russisch jachtvliegtuig, vraagt de NAVO-radarcontrole of ze de helikopter willen begeleiden vanaf het olieplatform Hoop, terug naar het vasteland. Het Russische jachtvliegtuig wordt bemand door Igor Serkin die zo vlak langs de bevoorradingshelikopter vliegt dat hij dat hij van de gechoqueerde uitdrukking van de piloten kan genieten als hij hun toestel passeert.
Snap-oefeningen
De president van Rusland is tevreden over de onrust die hij teweeg heeft gebracht. Bij hem is het rustig, maar elders in de wereld gonst het van hysterische activiteit. Hij is het als een ritueel gaan beschouwen dat hij de afgelopen twee jaar mee dan een dozijn snap-oefeningen heeft laten uitvoeren die in strijd zijn met de intenties van het Document van Wenen. In deze overeenkomst van 2011 is openheid toegezegd over militaire operaties in heel Europa. Wat een uilskuikens, hij kent de resolutie heel goed, die heeft hij immers zelf ondertekend! De relatie tussen Rusland en het Westen bevindt zich op een dieptepunt, vandaar dat iedere benadering van het Russisch grondgebied kan rekenen op een reactie zoals de bemanning van de bevoorradingshelikopter heeft gemerkt. Ylva en haar mentor moeten nu de helikopter tegen verdere agressie van Russische kant beschermen. Als ze daarmee zelf maar niet in de problemen komen.
De auteur
Grethe Bøe-Waal (Kristiansund, 1971) schreef en regisseerde meerdere internationaal bekroonde films en tv-series. Haar thrillerdebuut Mayday stond in 2021 meerdere weken onafgebroken op #1 in de bestsellerlijst in Noorwegen. Eind 2022 beginnen de opnamen voor een verfilming.
In de lucht wordt de F-16 van luitenant Ylva Nordahl en majoor John Evans gehinderd door de Russische Fullback van Igor Serkin. Hij schampt het toestel, waardoor tijdens deze stress flight de hoofdcomputer van de F-16 is uitgeschakeld, alle elektronica van het vliegtuig is uitgevallen en nagenoeg onbewust is het toestel het Russische luchtruim binnengevlogen. Het stort neer, maar Ylva en John weten met hun vliegstoel uit de F-16 te ontsnappen en komen terecht op de sneeuw- en ijsvlakte, mogelijk bij het Lovozero-massief. Ze zullen een poging doen westwaarts richting Noorwegen te belanden naar het Chibinen-massief. Dat kan ook omdat Ylva hier gewoond heeft bij het Samenvolk, zodat ze de weg kan vinden. Dat denkt Ylva’s minnaar Storm hardop tegenover generaal Rove. Wat ze niet weten is dat Evans een stalen splinter in zijn been heeft gekregen die Ylva er met moeite uit kan halen, en de wond dicht maakt. Majoor Ivana Chodrokovskaja die het bevel geeft dat Serkin terug moet om de F-16 te blijven hinderen heeft verfresten gevonden op het toestel en ontdekt dat er een botsing is geweest, beide toestellen hebben elkaar geschampt. Ze zal de Fullback laten zien aan generaal Svetla die op de basis is namens een hoog gezelschap uit Moskou, maar als ze in de hangar komen, staat ze abrupt stil en staart naar de vleugel. Die is geheel intact, er is geen enkel teken van een deuk of een kras te zien. Dat heeft iemand weggepoetst.
Held
Voor de Russen is Igor Serkin een held. Want misschien wil het NAVO-vliegtuig wel als doel de atoombasis in Montsjegorsk bereiken of heeft het zijn koers verlegd naar de kerncentrale Poljarnije Zory, 160 kilometer ten zuiden van Moermansk. Het belandt en explodeert door Igors toedoen in Apatity, dat 65.000 zielen telt. Het toestel is beland in een kunstmestfabriek aan de rand van de stad. Beelden zijn te zien van verkoolde mensen die als aan stukken gescheurde lappenpoppen over de grond zijn gewaaid. Het aantal gewonden en doden is nog niet geschat, maar kan hoog zijn. Een verpleegtehuis en hele flatgebouwen zijn verwoest, maar dit is beter dan een atoombasis of kerncentrale, dat veroorzaakt veel meer slachtoffers. Majoor Ivana Chodrokovskaja vraagt rekenschap aan Igor. Zij laat Moskou weten dat Igor buiten zijn boekje is gegaan, maar Moskou laat dat koud, het is tenslotte hun opdracht en de lastige Ivana wordt onschadelijk gemaakt.
NAVO en Rusland
Wat betekent deze ontwikkeling voor de relatie van de NAVO met Rusland, dat inmiddels 65.000 soldaten paraat heeft aan de grens met Noorwegen? Hoe moet men hierop reageren, zeker als de agressie vanuit Rusland komt. En hoe groot is de kans dat Ylva en John hun barre tocht over spiegelgladde ijsvlakten met sneeuw dat als lawine kon vallen, zullen overleven? Russische jachtvliegtuigen zijn al aan het zoeken, tot dusver zijn ze nog niet gevonden, maar het gevaar ligt op de loer. Zullen ze levend veilig naar Noorwegen terugkomen of belanden ze in Russische gevangenschap? Grethe Bøe laat je daar lang over in spanning, al lijkt het lot Ylva – voor wie de proloog leest – al slecht toebedeeld. Door de aanval van een steenarend is ze haast dodelijk gewond, de komst van een kudde rendieren doet hem opvliegen en haar met rust laten. Dit kort nadat majoor John Evans de geest heeft gegeven als hij zich weert tegen de plotselinge aanwezigheid van een roedel wolven met een mes. Voordat hij sterft doet John Evans nog een bekentenis: hij is tegen betaling door Titans Security van generaal George Rove de macht over het vliegtuig kwijtgeraakt. Zodat het in zee zou storten na een botsing met de Fullback van Igor Serkin. Maar zijn overlevingsinstinct heeft het overgenomen. ’Jij was niet degene die de controle over het vliegtuig kwijtraakte,’ bekent hij achteraf. ‘Ik ben gekocht en betaald door George Rove. Zij hebben een oorlog in het Arctisch gebied nodig… en die heb ik hun gegeven.’
Wolvenjong
Hij geeft Ylva zijn oude horloge. Op de achterkant staat een nummer in metaal gegraveerd. Ze moet dat aan zijn ‘meisjes’ Kathryn, zijn vrouw en Leah, zijn dochter geven. Het bevat een bankrekeningnummer op naam van Kathryn. Op die manier heeft hij voor hun toekomst gezorgd. Ylva en John worden continu achtervolgd door leden van Titans Security en de Russische soldaten van de spetsnaz. Zij kijken op van de lichtkogels die Ylva afvuurt wanneer John en zij bedreigd door de wolven worden aangevallen. Ze kunnen zo gemakkelijk de herkomst van het licht traceren. Storm heeft oude vrienden van Ylva, Inga Marja en Issàht, Samen, die een rendiergroep van 3000 rendieren bestieren, gewaarschuwd of zij Ylva uit handen van haar achtervolgers kunnen redden. En dat lukt. Als ze haar vinden ligt Ylva roerloos als een slapend wolvenjong en lijkt meer dood dan levend na de aanval van de steenarend. Op een slee wordt ze bedekt met een rendiervel. De warmtezoekende camera van het Russische jachtvliegtuig ziet alleen maar 3000 rendieren en geen Ylva. Ze knapt gelukkig weer op, nu ze is ingepakt in een warme jas van rendiervel en bidos-soep naar binnen schrokt alsof het haar laatste maaltijd is. Nu ze zo dicht bij de Noorse grens is, hoort ze van Storm dat er overal mijnen liggen in het grensgebied. Hoe moet ze die passeren? Ylva’s moeder doet Storm een suggestie, waardoor ze misschien de mijnen kan passeren. Maar Ylva moet dan wel door iedereen geholpen worden. Of ze erin slaagt de grens levend te halen, is te lezen in het slot van dit spannende boek, een knap debuut van scenariste Grethe Bøe.
KdB
Grethe Møe – Mayday (in 2021 verschenen als Mayday bij Cappelen Damm) werd uit het Noors vertaald door Janke Klok en Kim Snoeijing via het Scandinavisch Vertaal- en Informatiebureau Nederland (SVIN), 299 pagina’s, ISBN 978 90 214 4951 7, uitgeverij Volt, € 18,99, mei 2022
