Wie het eerst komt - Bo Svernström
Daders van een aantal moorden spelen met het onderzoeksteam
Slaagt hoofdinspecteur Carl Edson er in om met zijn mensen de ware daders te pakken?
Derde thriller van de Zweedse auteur Bo Svernström. Hoofdinspecteur Carl Edson en zijn team worden overvallen door een heftige moordpartij in een zomerhuis van Per Nordin, CEO van C-Mine Nordic. Misschien is Per wel het doelwit. In plaats van hem is zijn vice-CEO Jens Rudberg Karlsson vermoord. Beiden, eens door de VN uitgezonden naar Bosnië in 1993 en 1994, in een eenheid die beschoten werd ten noorden van Sarajevo, begonnen hun loopbaan bij Krita Minerals AB. Ze werden CEO en vice-CEO van een nieuw gestarte onderneming, Jura Minerals. Ze willen een nieuwe mijn openen, zoekend naar vanadium, maar een afwijzing van de bodem- en milieurechtbank torpedeert het, waarna ze naar Stockholm teruggaan. Nadat Per een soortgelijke nieuwe baan krijgt bij C-Mine Nordic, neemt hij Jens een half jaar later aan als zijn vice-CEO.
Rechterwijsvinger afgesneden
Jens is al acht dagen ontvoerd als militante milieuactivisten hem voor dood achterlaten in het zomerhuis van Nordin. Maar zij zijn beiden ook doodgeschoten: de 31-jarige Joakim (Jocke) Enroth en de 29-jarige Andrew (Andy) Christiansson. Beiden komen om door pistoolschoten van een Joegoslavisch wapen, een Crvena Zastava, met negen millimeterkogels. Maar Rudberg is neergestoken en zijn keel doorgehaald met een kloofmes. Normaal gebruikt als tuingereedschap om takken en struikgewas mee te snijden. Met een ander mes wordt een rechterwijsvinger vanaf het kootje afgesneden. Daarmee heeft Oscar Hess in een envelop rondgelopen. De naam van Hess wordt genoemd door technisch rechercheur Lars-Erik Wallquist. De vingerafdrukken van Hess worden gevonden in het zomerhuis. Hij is voortvluchtig en de enige die de schietpartij heeft overleefd. Waar is hij gebleven? Dan vinden Carl Edson en Ylva Palmgren in de slaapkamer een vrouw die rillend in de klerenkast staat. Het is Edith Ekholm, die blind is sinds haar jeugd en net als Hess de schietpartij heeft overleefd. Hij heeft haar meegenomen, maar weet niet dat hem dit kan overkomen, zegt hij achteraf. Ze vertelt hoe ze in spanning heeft gezeten tijdens de dagen dat de mannen Rudberg hebben ontvoerd. Over de schietpartij weet ze weinig te melden omdat ze zich verstopt heeft in de kast in de slaapkamer. Ze is nog in shock door alles en vertelt in het ziekenhuis aan Edson wat haar is overkomen. Oscar is voortvluchtig, maar onvindbaar. Ook zijn moeder weet niet waar hij is. Ze vertelt wel dat hij veroordeeld is voor het in brand steken van de garage van een boer. Oscar is bij zijn vader George opgegroeid. Ze heeft hem achtergelaten toen hij nog heel jong was. Later heeft hij een half jaar bij haar gewoond, tien jaar geleden voordat hij naar Stockholm vertrok. Na de aanklacht wegens verkrachting en de brandstichting. Ze zegt dat ze hem niet mag. Wat een genadeloos eerlijke moeder, denkt politieman Asbjörn Bolander, die haar heeft verhoord.
Over de auteur
Bo Svernström (1964) heeft een PhD in Zweedse literatuur en heeft lang voor Aftonbladet gewerkt, een van de belangrijkste kranten van Zweden. Zijn debuutthriller Wie zint op wraak werd jubelend ontvangen en is in meer dan 10 landen verschenen. Svernström woont in Stockholm en werkt daar fulltime aan zijn boeken.
Als ze uit veiligheid voor hun belangrijkste getuige Edith Ekholm een nieuwe woonplek regelen met agente Carina als begeleidster, ziet Carl als hij buiten komt een man staan die zogenaamd verdiept op zijn mobiel kijkt. Wanneer hij hem achtervolgt, blijkt hij te ontsnappen in de metro. Het is Oscar, meent Carl. Dat betekent dat Edith niet veilig is in haar nieuwe verblijf en dat ze weer moet worden verplaatst. Oscar heeft de dag ervoor om 22.11 uur 2500 kronen opgenomen, zo blijkt uit beelden die ze met moeite kunnen vinden, Oscar met capuchon op in een groene outdoorjas. Hij is ondergedoken in het zomerhuisje van Kumiko Andersson, maar is er niet als ze hem daar zoeken. Het lichaam van Kumiko wordt dood gevonden bij een reclycling-container. Ze is waarschijnlijk gewurgd, het linkeroor en rechterpink zijn afgesneden, zo fijn dat het lijkt alsof het met een scalpel gebeurd is, vertelt forensisch arts Beatrice Lundmark, met wie Carl dezelfde avond nog gaat eten en een goed gesprek met haar heeft, er gebeurt verder weinig spannends, maar de avond geeft hem toch een kick.
Moderne mijnbouw
Deze keer vertelt Edith dat ze met hem in Skåne was afgelopen najaar, waar Oscar met Maria vrijt, zo hard, dat ze het kan horen. De boerderij daar moet plaats maken voor moderne mijnbouw, daarover was Oscar boos. Volgens Edith heeft hij wel degelijk de ontvoering op Jens Rudberg gepland, en is hij degene die later nog in het zomerhuis rondloopt als de drie mannen al vermoord zijn. Hij komt niet in de slaapkamer, waar zij zich in de kast verstopt heeft. Omdat hij het kloofmes, waarmee Rudberg is vermoord, al heeft gevonden, denkt Carl. Oscar geeft toe dat Edith – die een ander iemand is dan de naam die ze leende van een psychologe – begint te verharden in haar standpunt. Als ze hoort dat de boerderij van haar vriendin Maria in Skåne plaats moet maken voor mijnbouw en de grond onbruikbaar wordt, komt ze met het idee om het kopstuk van C-Mine Nordi, Jens Rudberg, te ontvoeren.
Simon Jern van de Nationale Operationele Afdeling (NOA) is het team komen versterken, maar wordt later weer van het onderzoek afgehaald. Hij verhoort Isak Krantz van het Natuur Bevrijdingsfront (NBF), waar Oscar, Jocke en Andy ook bij horen. Zijn zij verantwoordelijk voor de ontvoering van Rudberg? Waarop Isak vraagt of hij wel spoort. Ondertussen vindt de zesjarige Axel Carlsson diens stijve, koude rechterwijsvinger in zee, als hij met zijn vader worstjes grilt.
Alcoholcontrole
Andris Sarunas, 53 jaar, Litouwer, alias Orca die meegeholpen zou hebben met de ontvoering, blijkt de Audi van Per Nordin in brand te hebben gestoken, vertelt technisch rechercheur Lars-Erik Wallquist en is daarna gevlucht. Als zijn Ford bij een alcoholcontrole wordt aangehouden door politieagent Dina Burström, probeert hij de controle te ontwijken door weg te racen, maar botst na een achtervolging van de politie met enorme snelheid op de surveillancewagen, waarna explosies van airbags volgen. De man rent weg uit zijn auto, maar Dina haalt hem na bijna honderd meter in en houdt hem aan voor een poging tot moord op een ambtenaar en roekeloos gedrag in het verkeer. Ze pakt zijn rijbewijs uit zijn portefeuille en vraagt of hij de persoon is die daarin vermeld staat onder de naam Andris Sarunas. Ze hebben er een belangrijke verdachte bij in de moordzaak van Carl.
Oud-veteraan Patrik Månson vertelt dat Nordin en Rudgaard in Bosnië best ‘onconventioneel’ waren in de wijze waarop ze soldaten van de gevechtseenheden oproepen voor verhoren. Je kunt het pas beoordelen als je er geweest bent. Het was is hel, ze worden daar keer op keer beschoten. Je moet altijd je helm ophouden, een soldaat die hem neerlegt wordt zo in zijn hoofd geraakt. Het is gewoon te gevaarlijk. Jens heeft Pers leven gered tals in de buurt van Sarajevo op ze geschoten is. Patrik kan niet zeggen of er iets gebeurd is in Bosnië wat tot een wraakactie kan leiden. In ieder geval heeft Jens’ brute autoritaire optreden ertoe geleid dat zijn dochter een ongeluk heeft gekregen met haar paard Big Tiger, dat ze vanuit het weiland naar de stal moes brengen. Het lieve paard Azlan laat dat zonder problemen doen, maar de hengst Big Tiger is lastig, verzet zich en raakt haar met zijn rechterhoef volop in het gezicht, waarna ze blind is geworden. Ze zal dat Jens niet in dank hebben afgenomen. Ondertussen probeert Jens’ compagnon bij de blinde dochter, die wij kennen onder de naam Edith Ekholm onder druk te zetten waar ze de aktetas die in het zomerhuis ligt heeft gelaten, of soms in het huisje van Kukimo waar Oscar tijdelijk logeert? Er schijnt een belangrijk contract in te zitten, wellicht geld of iets anders dat cruciaal is. Hij vernielt het appartement waar ze zich schuilhoudt en neemt haar daarna mee naar het zomerhuis aan zee, waar mogelijk de aktetas ligt. Ondertussen zijn Carl en zijn collega Jodie bij het appartement van de dochter geweest en zien de vernielingen die Per heeft aangericht. De weduwe van Jens is ook al door hem lastiggevallen, ze heeft rode plekken. Als ze richting het zomerhuis rijden, zijn er verkeersopstoppingen. Carl en Jodie hopen op tijd bij het zomerhuis te komen. Nu Kukimo ook door geweld is omgebracht lijkt Edith alias Rebecca de volgende te zijn. Die krijgt hulp uit onverwachte hoek, maar hoe het afloopt kan de lezer zelf lezen in Bo Svernströms derde boek.
De aktetas
De waarheid blijkt ingewikkelder dan gedacht door Carl Edson. Duidelijk is wel dat er een eind aan de reeks moorden komt en onthuld wordt wie Jens heeft vermoord. De aktetas wordt uiteindelijk gevonden en is door iemand verborgen die ook betrokken is bij het neerschieten van Jocke en Andy. Eindelijk kunnen Carl Edson en zijn team het dossier sluiten en de rechtbank zich buigen over de vonnissen van de schuldigen.
Bo Svernström – Wie het eerst komt (onder de titel Det man inte ser in 2022 verschenen bij Albert Bonniers Förlag in Stockholm) werd vertaald uit het Zweeds door Corry van Bree, 430 pagina’s, ISBN 978 940271146 2, € 23,99, januari 2023
