De kleuren van het donker - Chris Whitaker
Over mensen en hun zoektocht naar geluk
Thriller en psychologische roman ineen
De uitgever zette de aanduiding thriller op het omslag. Maar daarmee doet hij De kleuren van het donker van Chris Whitaker geen recht. Ja, inderdaad, er komen moorden in voor en een zoektocht naar de dader. Maar deze roman is meer dan dat. Het is ook een liefdesverhaal, een psychologisch portret van getraumatiseerde mensen, een verhaal over mensen die hun dromen en hun nachtmerries najagen, die wanhopig proberen om dichtbij iemand te komen en daar niet in slagen. Poëtisch geschreven, vol originele beelden die tijdens het lezen bijna zichtbaar zijn.
Over de auteur
Chris Whitaker, geboren in Londen, is een Engelse auteur. Hij was beurshandelaar voordat hij begon met schrijven. Hij debuteerde in 2016 met Tall Oaks (in het Nederlands: Nooit meer zoals het was) en won daarmee meteen de Gold Dagger Award. De kleuren van het donker is zijn vijfde boek en is inmiddels al in vijftien talen verschenen.
Gevoelens
Wie van rechttoe-rechtaan thrillers houdt zonder poespas kan misschien beter niet aan dit boek beginnen. Want Whitaker besteedt meer aandacht aan de levens en gevoelens van zijn personages dan aan de criminele feiten. Aan de andere kant mis je in dat geval wel heel veel. Want De kleuren van het donker is een buitengewoon mooi boek met onvergetelijke personages, die door Whitaker over een periode van dertig jaar gevolgd worden.
Ooglapje
Centraal staan Joseph Macauley (bijnaam: Patch oftewel Lapje) en Saint Brown. Die eerste is als het boek in 1975 begint een jongen van een jaar of dertien, geboren met maar één oog. Om hem daarmee te verzoenen, naait zijn moeder piratenkleding voor hem uit oude kledingstukken van haar zelf, stikt allerlei ooglapjes vol versieringen en vertelt hem piratenverhalen. Maar als zijn vader omkomt in Vietnam en moeder steeds meer aan de drank raakt en het ene baantje na het andere verliest, worden de rollen omgekeerd: nu is het Patch die voor haar moet zorgen, die haar kots opruimt en een deken over haar heen gooit als ze laveloos in elkaar gezakt is. En die bij gebrek aan geld zich als een handige winkeldief ontpopt.
Kraambed
Zo leert hij Saint Brown kennen. Zij, net als Patch dertien jaar oud, is opgegroeid bij haar grootouders nadat haar alleenstaande moeder in het kraambed overleed. Inmiddels is ook haar opa dood. Saint heeft een bijenkorf en waakt zorgvuldig over haar bijen. Toen Patch op een dag probeerde een potje honing van haar te stelen, voelden de twee onmiddellijk een band met elkaar en inmiddels bestaat er tussen die twee buitenbeentjes al een paar jaar een hechte vriendschap.
Gegil
Alles verandert als Patch op een dag, dwars door het bos op weg naar school, opeens gegil hoort. Hij rent erop af, ziet een man die een meisje met geweld vasthoudt en stort zich met de imitatie-piratendolk die hij kort daarvoor voor zijn verjaardag gekregen heeft, op de man. Het meisje strompelt kort daarna huilend het dorp weer in, van Patch wordt alleen nog zijn gescheurde T-shirt, verzadigd van bloed, teruggevonden.
Zoektocht
De politie begint een grootscheepse zoektocht, maar heeft geen enkele aanwijzing. Kort ervoor zijn drie andere tienermeisjes uit de wijde omgeving verdwenen en vermoed wordt dat het om een serie-ontvoerder en mogelijk seriemoordenaar gaat.
Saint is van mening dat de politie te weinig doet en begint haar eigen onderzoek. Telkens staat ze weer bij commissaris Nix op de stoep en draagt mogelijke verdachten aan: de kunsthandelaar uit de Hoofdstraat, de dokter die zegt dat hij zijn hond aan het zoeken was, maar hij hád helemaal geen hond, de schoolfotograaf die portretseries van tienermeisjes maakt als ze een portfolio willen om model te worden. Op zeker moment weigert Nix nog naar haar te luisteren, Maar Saint geeft niet op.
Meer dood dan levend
Pas na dik een jaar wordt Patch teruggevonden, wel degelijk dankzij de volhardendheid van Saint, maar hij is meer dood dan levend. Dat hij nog leeft, vertelt hij, heeft hij te danken aan Grace, een meisje dat al die tijd bij hem in het stikdonker heeft gezeten, zijn hand vasthield en hem eindeloos verhalen verteldt. De jongen is bezeten van het idee om Grace terug te vinden. Voor Saint heeft hij amper nog aandacht en ook Misty, het meisje dat hij redt en dat nu steeds contact met hem zoekt, ziet hij amper staan. Maar bestaat Grace wel? Of is zij louter het product van zijn door de eenzame opsluiting op hol geslagen verbeelding?
Karakters
Dertig jaar lang volg je als lezer de zoektocht van Patch en die van Saint die haar vriend onvoorwaardelijk trouw blijft, ook al ziet hij haar amper nog staan, en op haar eigen manier probeert het raadsel te ontcijferen.
De grote kracht van De kleuren van het donker zijn de karaktertekeningen. Elk personage, of het nu gaat om de oma van Saint die buschauffeur is en zware sigaren rookt of om de steeds verder in wanhoop en drank wegzakkende moeder van Patch, om kunsthandelaar Sammy of dokter Tooms, om Misty of commissaris Nix, ze komen allemaal op weergaloze wijze tot leven.
In 600 pagina’s verweeft Whitaker het lot van al die mensen met elkaar. Goedwillende mensen allemaal, die alleen maar een beetje gelukkig willen zijn, maar door het leven met al zijn grillige ontwikkelingen ingehaald worden. Verwacht geen bloedstollende spanning in dit boek, maar een liefdevol portret van mensen die het goede proberen te doen, maar soms ongelooflijk verdwalen in hun zoektocht daarnaar.
Sonja de Jong
Chris Whitaker – De kleuren van het donker. (Oorspronkelijke titel All the colours of the dark, in 2025 verschenen bij Orion Publishing Co). Uit het Engels vertaald door Sandra van de Ven. Luitingh Sijthoff, ISBN 978 90 210 5344 8, 605 pagina’s. € 23,99, april 2025
