Beladen huis - Christien Brinkgreve
Analyse van een complex huwelijk
Genadeloos eerlijk en ontroerend oprecht
Bijna vier decennia lang was Christien Brinkgreve getrouwd met Arend-Jan Heerma van Voss (1942-2022). Na zijn dood vond zij zichzelf terug in een overvol, verwaarloosd huis, volgestouwd met de resultaten van zijn ongebreidelde verzamelwoede. ‘Het was een huis in verval, een opbergplaats van gebruikte en in onbruik geraakte dingen. Het was niet dat ik dat nooit gezien had, maar er moest doorgeleefd worden.’
Verwijdering
En die woorden waren niet alleen van toepassing op het huis, maar ook op haar huwelijk. In Beladen huis probeert Brinkgreve voor zichzelf te analyseren hoe hun huwelijk, ondanks de liefde die zij voor hem voelde, steeds stroever werd, hoe de verwijdering tussen hen steeds groter werd. Het is een genadeloos eerlijke analyse, waarin zij noch zichzelf noch Heerma van Voss spaart. Maar het is ook een oprechte ode aan deze moeilijke man, moeilijk voor de mensen in zijn omgeving, maar ook voor zichzelf.
Over de auteur
Christien Brinkgreve (Amsterdam, 1949) is socioloog en was jarenlang als hoogleraar sociale wetenschappen verbonden aan de universiteiten van Nijmegen en Utrecht. Zij publiceerde een grote reeks non-fictiewerken in haar vakgebied. Van 1985 tot aan zijn dood in 2022 was zij gehuwd met de journalist Arend-Jan Heerma van Voss.
Verliefd
Brinkgreve leerde Heerma van Voss, destijds hoofdredacteur van de Haagse Post, later onder meer hoofdredacteur van de VPRO Radio, kennen eind jaren 70. Zij had al een huwelijk achter de rug, hij was nog getrouwd. Tot haar verrassing en verwarring verklaarde Heerma van Voss tijdens een zakelijk uitstapje opeens dat hij verliefd op haar was. Hij trok bij haar in, een paar jaar later trouwden zij. Zorgvuldig probeert Brinkgreve haar gevoelens van destijds te duiden. ‘Ik voelde me vereerd, verantwoordelijk voor wat ik bij hem had opgeroepen.’
Zoons en dochters
Het paar kreeg twee zoons, de twee dochters uit zijn eerdere huwelijk verbleven regelmatig in hun huis, er waren altijd tal van vrienden die langskwamen en de carrière van Brinkgreve verliep voorspoedig. Maar in hun samenzijn waren vaak fricties, die vooral na zijn pensionering een zwaar stempel op hun relatie drukten. ‘Ik had geen toegang tot zijn desolate stemmingen, het zat vast, van buiten en van binnen.’ Geleidelijk aan begonnen zij zich steeds meer aan elkaar ter ergeren. Zij kunstmatig opgewekt, hij somber en boos, razend vanwege wat hij haar ‘ijzeren opgewektheid’ noemde.
Pas na zijn dood gaf Brinkgreve zichzelf de vrijheid om haar relatie met terugwerkende kracht te analyseren, ‘om er een geheel van te maken, om zelf weer een geheel te worden […] Het is een liefdesgeschiedenis, hoe we begonnen en waarin we vastraakten en hoe vroegere ervaringen hierin doorwerken.’’
Eerlijk
Het levert een boek op dat meedogenloos eerlijk is, maar ook ontroerend. Uit al haar woorden spreekt haar machteloosheid, de liefde die er wel degelijk tot het einde toe was, maar die overschaduwd werd door grote en kleine gebeurtenissen. Hoe hij haar intens kwetste in een discussie met de opmerking ‘Maak jezelf toch niet altijd groter dan je bent,’ maar ook het besef hoe beschadigd hij was en hoe dat doorwerkte. ‘Juist omdat hij zich zo afhankelijk van mij voelde en dit niet verdroeg moest ik klein gemaakt worden.’
Kwetsuren
Het boek overstijgt daarmee het persoonlijke. Iedere situatie is anders, maar iedereen zal zich herkennen in het wederzijdse onbegrip, in de kwetsuren die je oploopt, in woorden die misschien niet zo bedoeld zijn, maar wel hard aankomen.
Beladen huis zet je aan het nadenken. Over je eigen relaties, met betrekking tot partner, vrienden, mensen om wie je geeft. Over de vraag wat een relatie is en hoe twee mensen ondanks al hun positieve bedoelingen toch verdwaald kunnen raken. Het boek ontroert en raakt je. En is uiteindelijk toch ook hoopvol.
Sonja de Jong
Christien Brinkgreve – Beladen huis, Atlas Contact, ISBN 978 90 450 5071 3, 174 pagina’s, € 21,99, april 2025