De erfenis en De dobbelaar van Caïro - Safae el Khannoussi
Mooie kennismaking met werk van El Khannoussi
Twee verhalen in uitklapbaar boekje
Opeens was ze er, zomaar uit het niets. Afgelopen voorjaar won Safae el Khannoussi met haar debuutroman Oroppa de Boon (een van België’s belangrijkste literatuurprijzen) én de Libris Literatuurprijs. El Khannoussi, wie is dat, zal menige lezer zich afgevraagd hebben. Wie nog twijfelde of het vuistdikke Oroppa de moeite waard is, kan nu heel beknopt kennismaken met deze schrijfster in een bundeling van twee van haar korte verhalen. Behoorlijk aan de prijs voor slechts enkele tientallen pagina’s, maar heel origineel vormgegeven in twee uitklapbare katernen en ongetwijfeld een collector’s item in de dop. En een mooie introductie tot haar werk, dat lang niet iedereen zal aanspreken, maar dat voor wie het geduld opbrengt om erin door te dringen, veel moois oplevert.
Over de auteur
Safae el Khannoussi (1994) werd geboren in Tanger (Marokko), maar verhuisde op haar vierde naar Amsterdam. Ze studeerde politieke filosofie aan de Universiteit van Amsterdam waar ze nu werkt aan haar promotieonderzoek. In 2019 verscheen haar eerste verhaal in literair tijdschrift De Gids, De dobbelaar van Caïro. Ondertussen schreef ze al aan haar roman Oroppa, die ze pas na zeven jaar rijp voor publicatie achtte. Meteen bij verschijnen werd El Khannoussi door diverse dagbladen uitgeroepen tot hét nieuwe talent van het jaar. Het is voor het eerst dat een debuutroman bekroond wordt met de Libris Literatuurprijs, die al wordt uitgereikt sinds 1994.
Mozaïek
El Khannoussi maakt het haar lezers niet makkelijk. Net als in Oroppa rijgt zij in haar verhalen scènes en personages die op het oog niets met elkaar te maken hebben aaneen tot een mozaïek van verhaallijnen, die meer sfeer dan gebeurtenis zijn. Verwacht geen heldere plot, maar laat je meenemen. Probeer niet alles te snappen wat zij schrijft, maar dompel je onder in de sfeer die zij onontkoombaar weet te creëren. Vooral in het verhaal De dobbelaar van Caïro is dat het geval. Een man, A genaamd, wordt in een kroeg uitgenodigd door een politieagent om backgammon met hem te spelen. Alle andere aanwezigen kijken ademloos toe, de ober probeert A nog te waarschuwen: zorg dat je verliest. Als lezer begrijp je niet helemaal wat er aan de hand is, maar je voelt de spanning tot in de vezels van je lijf. Hier staat meer op het spel dan een simpel potje backgammon.
Theehuis
Ook in De erfenis speelt een kroeg een cruciale rol, dit keer een theehuis in de Amsterdamse Pijp waar een man een herinnering van lang geleden ophaalt. Er is sprake van een Joodse man, of was hij toch moslim? Samen met zijn zus probeert de zoon een erfenis van jaren terug te gelde te maken, een erfenis die overigens weinig om het lijf heeft. Een armzalige woning die jarenlang leegstond, een paard met een enorm gezwel, een broodmagere koe. Het verhaal lijkt een introductie voor iets wat een dikke roman zou kunnen worden. Wie zijn deze mensen, waarom nu opeens die erfenis te gelde maken, wie is Benabou. En wie is de man in de Pijp, die zich het gebeuren herinnert?
Antwoorden biedt El Khannoussi niet of amper. Tijdens het lezen blijf je als lezer met tal van vragen zitten. Dat was ook al het geval in Oroppa, waarover literair recensente Dietske Geerlings begin dit jaar op de Tzum-website schreef: ‘Je kunt je afvragen of een gemiddeld hoofd gebouwd is voor dit soort boeken’. En toch, bijna tegen wil en dank, blijf je geboeid lezen. De volstrekt eigen stijl van El Khannoussi, haar vermogen om dingen niet te vertellen, maar te laten voelen, ja, wie er ontvankelijk voor is, kan genieten van deze verhalen.
Sonja de Jong
Safae el Khannoussi – De erfenis en De dobbelaar van Caïro. Uitgeverij Pluim, ISBN 978 94 934 2036 6, 46 pagina’s. € 14,99, juli 2025