De kleur van henna - Esther Freud
Klein meisje verhaalt over een reis met haar vrijgevochten moeder en zusje
Een Marokko zoals je het nu niet meer zult zien
Het verhaal toont een Marokko zoals toeristen het nu, in de 21e eeuw, niet meer te zien krijgen. Eind jaren zestig reisde Esther Freud als vijfjarig meisje, in het boek Lucy geheten, met haar moeder en twee jaar oudere zusje Bea in een oud busje naar Marokko, samen met enkele kennissen. De kennissen haken al snel af, blijven achter in Tanger of reizen terug naar Engeland, maar Lucy en haar moeder en zus vestigen zich in een huis in Marrakech.
Cheque
Zo nu en dan arriveert een cheque uit Engeland, van de vader van de kinderen en verder verdient moeder de kost met het naaien van jurken voor kennissen. En terwijl zij de ene minnaar na de andere verslijt, rennen de kinderen vrijuit rond over het grote en befaamde plein van Marrakech, Djemaa el Fna, waar kindacrobaten voorstellingen geven, slangenbezweerders hun kunsten vertonen, eetstalletjes goede zakendoen en bedelende kinderen hun vriendjes zijn. Dat plein is er nog steeds, maar is nu één grote toeristenfuik, waar weinig oorspronkelijks meer te zien is. Het boek verscheen al in 1994 in het Nederlands, maar is nu – vooruitlopend op de verschijning in juli 2025 van Freuds nieuwe boek Mijn zus en andere liefdes – herdrukt.
Over de auteur
Esther Freud is de dochter van kunstschilder Lucian Freud en achterkleindochter van de psycholoog Sigmund Freud. Haar ouders gingen uit elkaar toe zij nog heel jong was en Esther verbleef daarna met haar hippiemoeder en zusje anderhalf jaar in Marokko. Freuds boeken zijn in hoge mate autobiografisch. De kleur van henna is begin jaren negentig verfilmd onder de oorspronkelijke titel van het boek: Hideous Kinky, met Kate Winslet in de hoofdrol.
Vage kennissen
Voor iedereen die zelf iets van het hippietijdperk heeft meegemaakt zit er heel veel herkenbaars in het boek, bij mensen die jonger zijn, zal de verbijstering regelmatig toeslaan bij het lezen. Samen met twee vage kennissen, een echtpaar van wie de vrouw ernstige psychische problemen heeft, reist de moeder met haar dochters in een stokoud busje richting Marokko. Eenmaal van de boot af die hen vanuit het Spaanse Algeciras naar het Marokkaanse Tanger gebracht heeft, stapt een wildvreemde man spontaan in hun busje met de mededeling dat hij Tanger goed kent en hun de beste plekken kan wijzen. Prima, geen probleem. Maar als de douane even later het busje controleert en de onbekende, bij de douaniers kennelijk wél bekende man ziet, wordt het hele stel stante pede terug de boot op gestuurd, terug naar Spanje. Een paar uur later wagen ze de overtocht opnieuw, nu zonder de man en dit keer kunnen ze gewoon doorrijden. En niemand in het busje die woorden vuilmaakt aan het hele incident. Kan gebeuren toch?
Onbezorgdheid
Die totale onbezorgdheid kenmerkt het hele boek. Onbekommerd laat moeder haar dochters van vijf en zeven in hun eentje met de bedelaarstertjes over het Djemaa el Fna rondstruinen, onbekommerd sluit zij vriendschap met mannen van wie zij niets afweet. Er is Luigi, die een paleisachtig huis heeft, maar opeens met huis en al verdwenen is, er is Bilal, die een soefigeleerde op de markt terzijde staat, en met wie ze een tijdlang op een strandje in de omgeving woont als er geen geld is om ergens onderdak te huren. Want regelmatig blijven de cheques vanuit Engeland opeens een tijdlang uit en hebben de drie geen cent te makken.
Vijfjarige
Het hele verhaal wordt verteld vanuit de ogen van de jongste dochter, de vijfjarige Lucy, die zoals alle vijfjarigen zich nergens over verwondert, maar het leven neemt zoals het valt. Wekenlang buiten slapen? Ja, leuk toch. Met mama honderden kilometers naar een soefigemeenschap in Algiers liften, terwijl de 7-jarige Bea bij een vage kennis achterblijft in Marrakech, geen probleem toch? En dat Bea bij hun terugkomst vele weken later spoorloos verdwenen blijkt te zijn, tja, die dingen gebeuren. Bea blijkt overigens verstandiger dan haar moeder, tot tweemaal toe is zij op eigen houtje van gastgezin gewisseld omdat het er niet goed ging en uiteindelijk bij een non die kinderen met polio opvangt beland. En waarom die non mama nou niet aardig lijkt te vinden, daar snapt de kleine Lucy niks van.
Ultieme vrijheid
Het beeld dat Lucy van Marokko schetst is er een van ultieme vrijheid. Overal Engelsen, Fransen en Scandinaviërs, op zoek naar een ander leven. Je ontmoet elkaar, trekt een tijdje samen op en gaat dan je eigen weg weer. Het is een sfeer die nu, meer dan vijftig jaar later, niet meer voorstelbaar is. De kleur van henna is daarmee een boeiend tijdsdocument.
Sonja de Jong
Esther Freud – De kleur van henna. (Oorspronkelijk gepubliceerd in 1992 als Hideous Kinky bij Hamish Hamilton London). Uit het Engels vertaald door René Kurpershoek, Orlando Klassiekers, ISBN 978 90 834 4099 6, 224 pagina’s, € 23,99, mei 2025
