Rouwjournaal - Jan Siebelink
Rouw om het overlijden van zijn vrouw Gerda
Dierbare beelden en emotionele mijmeringen over zijn en niet te zijn.
De lange lijst van boeken die Jan Siebelink vanaf 1975 heeft gepubliceerd, is aangevuld met een boek dat hij liever niet had willen schrijven. De titel: Rouwjournaal. Het is geschreven tussen 5 september en 31 december 2024 en geeft een verdrietige kijk op het sterven van zijn vrouw Gerda (koosnaam Gem) en de periode van rouw, voor en na haar overlijden in juli 2024. Ja, ook voorrouw is een stadium dat dierbaren ervaren die de onvermijdelijkheid van de dood van dichtbij meemaken.
Palliatieve zorg
Nu het er toch is, en iedere bladzijde overloopt van intieme details met emotionele lading, wordt oordelen niet relevant. Aan de andere kant heeft Siebelink het op de markt laten brengen als een product, maar met welke bedoeling? Ik ga er maar vanuit dat ‘van zich afschrijven’ er een is, maar misschien ook wel om te laten zien hoe palliatieve zorg, versterven en euthanasie er in de praktijk uitzien. Sommige passages zouden stof voor discussie kunnen zijn, bijvoorbeeld over het uitrekken van palliatieve zorg en euthanasie die momenteel gaande is.
Alleen
De korte, genummerde hoofdstukken, die soms maar één regel bevatten, deden mij soms denken aan (vergeef me de vergelijking) een PowerPointpresentatie, maar dan een van de verdrietige soort. Uitleg, beeld en emotie wisselen als in een journaal elkaar af. Natuurlijk staan de medische handelingen met daarbij de dieptepunten die het versterven en overlijden mogelijk maken centraal. Maar direct daarna staat punt twee: de reactie van Siebelink op dit alles. Erg vaak komt daarin het woord ‘alleen’ voor. Of ‘En ik dan?’ En dan plotseling is er tussen alle (begrijpelijke) gemeenplaatsen als leeg, saai en ongezellig de zin waarin alles staat: ‘We maakten toch deel van elkaar uit, waren elkaar.’
In het licht van de dood
Natuurlijk komen veel herinneringen boven. Sommige krijgen pas (of meer) betekenis omdat het de laatste zijn die het echtpaar met elkaar kon delen. Jan beschrijft haar als een mooie, sterke vrouw, geliefd bij zo velen, dat af en toe bij Jan een klein jaloers vlammetje op spoot. Bij die velen hoorde niet Gerda’s zuster, met wie ze tot en met haar overlijden een haat-verhouding had. Over de oorzaak van die breuk wil ik geen oordeel vellen; zelfs haar man vindt Gerda’s houding in deze onverklaarbaar. Maar ja, in het licht van de dood worden kleine zaken groot en grote zaken onbelangrijk klein.
Goddelijk inzicht
En net zoals jaloezie af en toe even opvlamt, komt hier en daar ook weer het geloof om de hoek kijken. Siebelinks bekendheid is voor een groot deel te danken aan de roman Knielen op een bed violen (2005, AKO Literatuurprijs). De gruwelijke invloed van het fundamentalistische Geloof der Vaderen kan iemand niet onberoerd laten. Journaalnummer 85 heeft de stemming van een openbaring, een hallucinerende ervaring. Tijdens een wandeling met zijn hond Sara op de Ginkelse heide ervaart Siebelink iets van goddelijk inzicht, ontstaan door aardedonkere lucht en een verwaaide lichtflits. ‘Ik zette een stap, nog viel het licht op mij, een teken van boven, een teken van Gerda, al aangekomen op de plaats van bestemming.’
Ik hoop het voor beiden.
Dick de Scally
Jan Siebelink – Rouwjournaal. De Bezige Bij, ISBN 97894 031 3659 2, gebonden, 187 pagina’s, € 23,99, mei 2025