De jurk van Texel - Olga Hoekstra
Liefde en drama in de Gouden Eeuw
Het verzonnen verhaal achter een historische jurk
In 2010 werd voor de kust van Texel, op een plek waar al tal van scheepswrakken gevonden zijn, het wrak ontdekt van een schip uit de 17e eeuw. Het duurde tot 2014 voordat de eerste archeologische vondsten op het schip gedaan konden worden, nadat het wrak door de stroming meer vrij gespoeld was van zand en slib. In totaal werden 1500 voorwerpen van het naamloze schip gehaald, waaronder een grote partij palmhout. Dit maakte dat het wrak over het algemeen wordt aangeduid als het Palmhoutwrak.
Het was echter niet het hout dat het meeste opzien baarde, maar een jurk die vierhonderd jaar in een kist in het ruim heeft gelegen en al die jaren vrijwel onbeschadigd heeft overleefd. Het is een stuk dat wereldwijd als uniek beschouwd wordt. De jurk is tegenwoordig te zien in een luchtdichte vitrine in Museum Kaap Skil op Texel.
Over de auteur
Olga Hoekstra (1980) schrijft thrillers en feelgoodboeken. Zij werd geboren in Leeuwarden, maar woont inmiddels al heel lang in Twente. Ze is als docent verbonden aan de Saxon Hogeschool in Enschede, waar ze creative business doceert.
Korreltje zout
Het was deze jurk die schrijfster Olga Hoekstra inspireerde tot het schrijven van haar roman De jurk van Texel. Het is een historische roman met een stevig korreltje zout. Want het verhaal dat Hoekstra rond de jurk verzon, is op geen enkele manier historisch onderbouwd. Wel heeft de schrijfster uitputtend onderzoek gedaan naar het dagelijks leven in de tijd waaruit de jurk dateert en naar de grotere geschiedenis tijdens de Engels-Nederlandse handelsoorlogen.
Romantisch
Terwijl men in werkelijkheid gen idee heeft van wie de jurk geweest is en hoe of waarom deze in een kist op het schip terecht gekomen is, weeft Hoekstra een uiterst romantisch verhaal eromheen. In haar versie behoorde de jurk toe aan ene Elisabeth van Baerle, dochter van een koopman uit Medemblik. Haar oorspronkelijk rijke vader heeft een paar tegenslagen gehad en staat nu op het randje van faillissement. Dan komt hij in contact met een scheepsmagnaat, Vincent DeClerck en die stelt hem voor om Elisabeth uit te huwelijken aan een in Amerika wonende, welgestelde Engelsman. Op die manier slaan beide mannen een goede slag: Van Baerle krijgt de beschikking over nieuw geld en DeClerck kan zijn schepen dan onder Engelse vlag laten varen. Elisabeth echter is net dolverliefd geworden op de nieuwe knecht van haar vader, een jongeman uit Twente met goudblonde lokken en indringende grijze ogen. Maar naar haar wordt niet geluisterd, zij heeft maar te doen wat haar vader zegt.
Tegenhanger
Als tegenhanger van dit verhaal vertelt Hoekstra ook het verhaal van Emilie van der Brandeele. Zij is in onze eigen tijd archeoloog met als specialisatie historisch textiel en het is dus niet vreemd dat juist zij wordt gevraagd om op Texel onderzoek te komen doen naar de jurk. Daar wordt zij geconfronteerd met ene Joost, die samen met zijn vader en andere eilanders als amateurarcheoloog de jurk heeft opgedoken en niets te maken wil hebben met de officiële archeologen.
Het ligt voor de hand: Emilie raakt in de clinch met hem, hij wil niets van haar weten en dan toch, jawel, worden ze verliefd op elkaar. Ondertussen weet zij ook, met wat geluk en veel doorzettingsvermogen, de geschiedenis van de jurk te ontrafelen.
Liefdesverhalen
Die twee liefdesverhaaltjes zijn eigenlijk het minst boeiende deel van het boek. Ze zijn voorspelbaar en bieden niets wat andere liefdesverhaaltjes al niet eerder boden en vaak beter. Maar wel boeiend is het verhaal over de strijd tussen enerzijds professionele archeologen die veel van hun vondsten in depots willen opslaan zonder ze aan het publiek te tonen, die begraven of verzonken schatten willen documenteren en ze daarna op hun vindplaats laten liggen en weer bedekken, omdat opgraven en tentoonstellen te duur is en anderzijds amateurarcheologen die precies het tegenovergestelde willen: de opgegraven schatten laten zien aan een groot publiek, opdat iedereen ervan genieten kan.
Mengeling
Hoekstra weet er een aantrekkelijke mengeling van te maken: historie, liefde en een snufje wetenschap. Jammer is wel dat in het hele boek niet één afbeelding van de jurk in kwestie te vinden is. Goede reden dus om af te reizen naar Texel om hem daar in Museum Kaap Skil zelf te gaan bewonderen.
Sonja de Jong
Olga Hoekstra – De jurk van Texel. Harper Collins Holland, ISBN 978 94 027 1794 5, 302 pagina’s. € 21.99, juli 2025.