Hofdames - Marjan Berk
Met zijn allen in een romantisch hofje
Milde humor en warm pleidooi voor het hofjesleven
Als je het niet weet, zul je het niet gauw vinden: het Occohofje in Amsterdam. Pal achter de roerige Weesperstraat is het een paradijs van rust in het drukke Amsterdam. Zo’n 25 dames, van begin zeventig tot een eind in de negentig, met heel verschillende achtergronden wonen er en zijn er gelukkig. Ook Marjan Berk. Op liefdevolle wijze en met milde humor vertelt zij in haar boek Hofdames over het leven in het hofje en over haar medebewoonsters.
Over de auteur
Marjan Berk (Zeist, 1932) was in haar lange leven cabaretière, schrijfster van meer dan 40 romans, verhalenbundels en kinderboeken, scenarioschrijfster (zij ontving in 1994 de Gouden Televizier-ring voor haar scenario voor de serie Vrouwenvleugel) en columniste voor diverse bladen.
Tip
Berk belandde er zelf na een tip van een kennis. Ze had besloten haar huis in Steenwijk waar ze vele jaren woonde te verruilen voor een woonplek in Amsterdam, dichter bij haar zoon en zijn gezin in de buurt. Ooit, als kersverse studente aan de Amsterdamse toneelschool vond zij na een middagje rondfietsen in één dag een zolderkamer, maar nu bleek dat veel minder eenvoudig. Totdat een goede vriendin opperde: probeer het eens bij een hofje. Het bleek een gouden tip. Ze belandde bij het romantische Occo Hofje, formeel Het Gebouw van Barmhertigheijd genaamd.
Legaat
Dit hofje werd gebouwd met geld uit een legaat van Cornelia Occo. Zij bepaalde in 1758 in haar testament dat het onderdak moest bieden aan ‘arme Weduwen sonder kinderen of arme Vrijsters, boven de vijftig jaaren oud, van de Roomse religie met preeferentie sooveel mogelijk van Burgers van Amsterdam voor vreemdelingen’. Deze weduwen en vrijsters mochten er gratis wonen.
In de voorbije 250 jaar is er heel veel veranderd. Het hofje is ingrijpend verbouwd, de 33 kamers zijn omgebouwd tot 25 tweekamerappartementen en de toelatingseisen zijn enigszins versoepeld. Ook moeten de bewoonsters nu wel degelijk betalen voor hun woonplek.
Geanimeerd
Maar veel is ook hetzelfde gebleven. Nog altijd wonen er uitsluitend vrouwen en is er een geanimeerd sociaal leven. Er worden concerten gegeven, regelmatig samen gegeten, in de nog altijd schitterend onderhouden tuin worden in de zomermaanden gezamenlijke high teas georganiseerd en een huismeester zorgt ervoor dat iedereen het naar haar zin heeft.
Berk voelt zich er vanaf het begin als een vis in het water. Al snel neemt ze zich voor om alle bewoonsters te gaan interviewen.
Actief en eigenzinnig
In het boekje zijn 22 interviews opgenomen. Het valt op dat de meeste vrouwen in hun jongere jaren een voor hun tijd bijzonder actief en eigenzinnig leven hebben gehad. De meesten hadden een beroep, ook als zij getrouwd waren, vele van de vrouwen zijn twee keer getrouwd geweest en gescheiden in een tijd dat dat nog allerminst gebruikelijk was en reisden vaak de hele wereld rond. Zoals Madame Coco (Berk liet iedere vrouw haar eigen pseudoniem kiezen), die met haar man lange tijd in Afrika woonde en fysiotherapeute was. Nog altijd geeft zij de bewoonsters van het hofje regelmatig bewegingslessen. Of Madame Dymphonia, de dochter van een Brabantse slager die fijne naaldwerken studeerde en nog altijd de mooiste dingen maakt. Madame Diarra was jarenlang producente van het Holland Festival en Madame Harley reisde de hele wereld rond.
Kleine portretjes
Het zijn stuk voor stuk kleine portretjes van bijzondere vrouwen. Berk wisselt deze interviews af met wat verhalen over het hofje zelf: het ontstaan ervan, een uiteenzetting wie en wat Cornelia Occo was (1692-1758), een zakenvrouw die in handel en beleggingen deed en haar leven lang ongehuwd bleef. Ook over het dagelijks leven in het hofje wijdt ze uit, over de concerten die een van de bewoonsters regelmatig organiseert, over de lessen die sommige bewoonsters aan de anderen geven in hun eigen vakgebied, over de gezelligheid en de bijzondere klok die nog altijd de gevel siert.
Al lezende betrap je jezelf op de gedachte: ik zou als ik eenmaal oud ben, ook wel in zo’n hofje willen wonen.
Sonja de Jong
Marjan Berk – Hofdames – Verhalen uit een eigenzinnig Amsterdams hofje. Atlas Contact, ISBN 978 90 450 5288 5, 168 pagina’s, € 21,99, november 2025