Conserve's Leessite

Een godsdienstwaanzinnige moordenaar

Een totaal nieuwe kijk op de apostel Paulus

Niet veel thrillers beginnen met een uitgebreid citaat uit het bijbelboek Handelingen en eindigen met twintig pagina’s aan verantwoording en voetnoten. Voor Apotheose van Jeroen Windmeijer en Tjarko Evenboer geldt dat wel. Want Apotheose is meer dan een thriller, het is behalve een moordmysterie ook een historisch hecht doorwrochte theorie, maar totaal andere kijk op het ontstaan van het christendom. Smullen voor mensen met historische belangstelling. En wie dat niet of in mindere mate heeft, kan nog altijd genieten van een goed geconstrueerd verhaal over een zoektocht met een waanzinnige moordenaar op de hielen.

Over de auteurs

Jeroen Windmeijer (1969) is cultureel antropoloog en schreef al vele thrillers, altijd in een mix van historische feiten en fictie. Zijn werk is in zes talen vertaald en er zijn al meer dan 300.000 exemplaren van verkocht.

Tjarko Evenboer (1983) is cartoonist, schrijver en grafisch ontwerper. Hij schreef diverse fictie- en non-fictieboeken over het christelijk geloof, maar kwam rond 2020 met de mededeling dat hij het geloof verlaten had, omdat hij tot de conclusie gekomen was dat de bijbel ‘een mythisch geschrift vol onjuistheden’ was. Hierna schreef hij samen met Windmeijer twee religieus-historische thrillers rond de religiewetenschapper Simon Ryevaar. Apotheose is het derde deel in deze trilogie.

Bijbelse geschiedenis

De samenwerking tussen Windmeijer en Evenboer levert een spannend verhaal op dat gebaseerd is op diepgaande kennis van de bijbelse geschiedenis. Net als in de twee eerdere delen (Openbaring en Revolutie) in deze reeks draait alles ook in Apotheose weer om een geschrift (in dit geval een reeks van drie eeuwenoude perkamenten, in de vorige delen een papyrus en een inscriptie) waaruit blijkt dat belangrijke delen van de bijbel volledig anders geïnterpreteerd moeten worden dan het christelijke geloof ons al twee millennia leert. De Leidse Simon Ryevaar, docent Religiewetenschappen, gaat telkens op onderzoek uit, maar omdat het geheim niet geopenbaard mag worden is er steeds sprake van een geheim genootschap of een sekte die nergens voor terugdeinst om dit te voorkomen.

Slim en gedegen

Een vast stramien dus, maar wel bijzonder slim en gedegen uitgewerkt, wat elke keer een ander en behoorlijk spannend verhaal oplevert. Dit keer begint alles met de moord op twee kunstrestauratoren, eentje in Stuttgart en een in Leiden. Zij blijken beiden aan hetzelfde schilderij gewerkt te hebben, Paulus in de gevangenis, een vroeg werk van Rembrandt. Maar het lijkt de moordenaar niet om het schilderij zelf te gaan, want dit liet hij ongemoeid. Maar waar is het hem dan wel om te doen?

Perkament

Rechercheur Timon Godart besluit vanwege de link naar de bijbelse voorstelling op het schilderij om zijn vriend Simon Ryevaar in te schakelen en al vrij snel wordt duidelijk waar de moordenaar op uit was: aan de achterkant van het vierhonderd jaar oude doek zat al die jaren een stukje perkament. Dit is tijdens een vorige restauratiebeurt in het Rijksmuseum gevonden en vervolgens veilig opgeborgen in de Middle East Library in Leiden.

Samen met zijn dochter Annabel, eveneens religiewetenschapper, gaat Ryevaar op onderzoek uit. Hij vindt het perkament en leest daarin tot zijn grote verbijstering dat de apostel Paulus een infiltrant van de Romeinen geweest zou zijn. Geen sprake dus van een visioen en oprechte bekeringsdrift, zoals de bijbel ons doet geloven, maar een uitgekiend plan van de Romeinen. Het perkament verwijst bovendien naar een tweede stuk perkament dat zich elders bevindt en geeft al aan dat er in totaal drie perkamenten zijn die het totale geheim ontrafelen. Ondertussen vindt nog een derde moord plaats en krijgen wij als lezer een inkijkje in het behoorlijk gestoorde hoofd van de moordenaar, een jonge man die zich een uitverkorene waant.

Interpretatie

Vooral in de eerste tweehonderd pagina’s van het boek gaan Windmeijer en Evenboer diep in op de delen van de bijbel waarin leven en werk van Paulus beschreven wordt en op de totaal andere interpretatie daarvan die het perkament suggereert. Smullen voor mensen met historische belangstelling, want Ryevaar en zijn dochter vinden allerlei (werkelijk bestaande) teksten die de bewering van het perkament lijken te onderbouwen. Wie wat minder geïnteresseerd is in tekstanalyses en interpretatieverschillen zal dit gedeelte misschien wat lang en saai vinden. Maar dat maken de twee schrijvers ruimschoot goed in het daarna volgende deel van het boek. Dochter Annabel blijft achter in Leiden, maar samen met zijn vriendin Nova le Temps, al bekend uit de twee eerdere delen van de trilogie en net teruggekeerd van een lange rondreis door Zuid-Amerika, reist Ryevaar de aanwijzingen op het perkament achterna, dwars door Europa. Achtervolgd door de moordenaar die vastbesloten is de perkamenten te vernietigen en iedereen die ze gezien heeft te doden.

Aannemelijk

Het knappe van Apotheose is – net als in de twee eerdere delen van de trilogie – dat Windmeijer en Evenboer de beweringen van de perkamenten behoorlijk aannemelijk weten te maken. Tegelijkertijd geven ze de lezer ook meteen een waarschuwing mee als ze een bevriende wetenschapper laten opmerken: ‘Iedereen kan wel van alles verzinnen en met wat creatief knip- en plakwerk klinken de wildste theorieën opeens aannemelijk.’

Maar aannemelijk of niet, Apotheose is hoe dan ook een buitengewoon goed geconstrueerd verhaal, spannend en overtuigend.

Sonja de Jong

Jeroen Windmeijer en Tjarko Evenboer – Apotheose. Xander Uitgevers, a[opISBN 978 94 016 2499 2, 448 pagina’s, € 24,99, augustus 2025