De vlucht - Elvis Peeters
Een vrouw zoekt troost en rust
Als de werkelijkheid je te veel wordt
Een vrouw, naamloos, hoogopgeleid, veertiger, ontvlucht de stad, weg van alle ellende die ze om zich heen ziet. Ze vestigt zich in een klein dorp waar nog rust heerst. Maar kan dat, mag dat? Mag je je verantwoordelijkheid ontlopen als je weet dat de aarde naar de verdoemenis gaat? Of heeft het toch, zoals de vrouw na decennialang actievoeren denkt, geen enkele zin?
Een antwoord op die vraag geeft het schrijversechtpaar Elvis Peeters niet in hun nieuwe roman De vlucht. Maar zij sluiten hun verhaal af met als nawoord een moedeloos makende opsomming van hetgeen in de wereld gebeurde in de anderhalf jaar dat zij aan dit boek werkten: 56.000 doden in Gaza, 1600 burgers ontvoerd of in gijzeling genomen in de Gazastrook tijdens de terreuractie van Hamas, 150.000 doden in Soedan, acute honger voor meer dan 24 miljoen inwoners daar, honderdduizenden doden bij conflicten elders in de wereld. En bovenal een ontelbaar aantal klimaatslachtoffers door droogte, overstromingen, extreme hitte, orkanen en tornado’s. Nee, vrolijk word je niet van dit boek, hoe overweldigend mooi het ook geschreven is.
Over de auteurs
De naam Elvis Peeters is de schrijversnaam van het echtpaar Jos Verlooy (1957) en Nicole van Bael (1963). Jos Verlooy is sinds 1982 zanger bij diverse bands, waaronder de Vlaamse punkgroep Aroma di Amore. In 1992 publiceerde Verlooy zijn eerste boek onder het pseudoniem Elvis Peeters. Sinds eind jaren negentig schrijft hij samen met zijn vrouw Nicole van Bael, maar handhaafde de eerder gekozen schrijversnaam. Naast romans schreven zij ook kinderboeken en toneelteksten. Voor hun roman De ontelbaren werden zij in 2005 genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. In 2024 ontvingen zij de Ultima voor hun totale oeuvre (de officiële Vlaamse literatuurprijs).
Rapport van Rome
In trage, ritmische zinnen schetsen Verlooy en Van Bael, samen Elvis Peeters, het leven van de vrouw die in hun boek centraal staat. Geboren net na het uitkomen van het Rapport van Rome, van jongs af aan een idealist die wil meewerken aan een betere wereld. In 2001 reist ze naar Genua waar de G8-top gehouden wordt. Het vreedzame protest dat zij en duizenden actievoerders samen met haar voeren, ontaardt in een wreed antwoord van de politie. Een demonstrant wordt door de politie gedood en daarna bewust tweemaal overreden, honderden anderen raken gewond.
Betere wereld
De vrouw wordt ouder, gaat studeren en is vastbesloten om via de wet aan een betere wereld te werken. Ze wint een belangrijke rechtszaak die de overheid moet dwingen iets te doen tegen klimaatverandering. Maar er volgt hoger beroep, eindeloos rekken en uitstellen en haar overwinning heeft uiteindelijk niets opgeleverd. Een kabinetsmedewerker in Brussel verklaart ‘We kunnen niet anders. De Europese regelgeving, de budgettaire toestand, de compromisbereidheid, het wettelijk kader, het maatschappelijk draagvlak, de tijdsgeest, de inflatie, het partijprogramma, de rente, het precedent, de verkiezingen, de werkgelegenheid.’ Allemaal begrippen die in steen leken gebeiteld.
De vrouw nam ontslag, en ging actievoeren. Ze zat op snelwegen en werd weggesleept, ze liep met protestborden en marcheerde, luidkeels protestliederen zingend. En dan, ze is inmiddels 44, ziet ze op televisie hoe op 7 oktober 2023 ‘de ene mens de andere vol haat afmaakt. Een meisje dat net nog stond te dansen genadeloos neergeknald. Dat is wat ik verafschuw, hoe de een de ander afmaakt alleen maar omdat de een een wapen heeft en de ander niet. Zo eenvoudig en banaal is het een mens te vermoorden.’
Op de fiets
Als kort daarna haar bejaarde moeder overlijdt en daarmee haar enige reden om te blijven waar ze is, stapt de vrouw op de fiets en verdwijnt. Naar een dorpje in Frankrijk, naar rust en gemoedelijkheid. Naar een dagelijkse kop koffie in haar vaste koffiezaakje, naar vriendschap met een vrouw die zij daar ontmoet. Maar kan dat wel, kun je en mag je je ogen sluiten voor wat er gebeurt in de wereld? Of word je daardoor medeverantwoordelijk?
Peeters schrijft trefzeker. Geen meningen, maar feiten. De gruwelijkheden van een oorlog, gevat in sobere bewoordingen, en daartegenover de schoonheid van een buizerd in de lucht, van twee scharrelende kippen in een ren, van bloemen en weidse luchten. We leven in een wereld die zo ontzettend mooi is. En we zijn constant bezig haar willens en wetens te vernietigen, lijken zij te zeggen.
Het boek opent met een citaat, toegeschreven aan Bertold Brecht: ‘Wie strijdt, kan verliezen. Wie niet strijdt heeft al verloren.’ Misschien is dat wel de kern van de zaak. Concrete antwoorden heeft Peeters niet. Maar om mens te blijven, moeten we ons blijven verzetten, hoe moeilijk ook.
Sonja de Jong
Elvis Peeters – De vlucht, uitgeverij Weerwoord, ISBN 978 94 934 5602 0, 184 pagina’s, € 22,00, oktober 2025