Katabasis - R.F. Kuang
Zoektocht door de acht hoven van de onderwereld
Over magie, liefde en grenzeloze eerzucht
Of je nu van fantasyboeken houdt of niet, iedereen zal moeten toegeven dat Katabasis, de nieuwe fantasyroman van de Chinees-Amerikaanse R.F. Kuang, ontzettend slim in elkaar zit en de gebruikelijke fantasy ver te boven gaat. Het verhaal is een complex bouwwerk waarin de gedachten van tientallen filosofen en schrijvers door de eeuwen heen, uit alle windstreken, verwerkt zitten. Je kunt het lezen als een spannend verhaal over twee jonge mensen die naar de onderwereld reizen, maar ook als filosofische samenvatting van tientallen eeuwen denken over wat de onderwereld zou kunnen zijn. Het woord Katabasis is oud-Grieks voor afdaling naar de onderwereld.
Over de auteur
R.F.Kuang (1996) werd geboren in Guangzhou in China, maar verhuisde als kleuter naar de Verenigde Staten. Ze behaalde een diploma in Chinese Studies aan Cambridge en in Hedendaagse Chinese Studies aan Oxford en werkt momenteel aan haar promotieonderzoek Oost-Aziatische Taal- en Letterkunde aan Yale. Zij publiceerde eerder diverse fantasy-boeken die tot nu toe niet in het Nederlands vertaald werden. Dat gebeurde wel met haar eerste niet-fantasy-boek, de roman Yellowface, over een witte vrouw die een nog niet verschenen manuscript van haar veel succesvollere Chinese vriendin steelt na haar dood in de hoop zo zelf beroemd te worden. Met Katabasis keert Kuang echter toch weer terug naar de fantasy.
Analytische magie
Alice Law is een ambitieuze studente in de analytische magie. Voor haar promotieonderzoek heeft ze de beroemde professor Grimes weten te krijgen. Maar dat kost haar wel het een en ander. Want Grimes is een meester in het manipuleren van mensen. Hij publiceert onder eigen naam onderzoeken van zijn studenten, hij vernedert ze en snauwt ze af en hij probeert de vrouwelijke studenten het bed in te krijgen. Alice weet dit alles, moet constant op haar hoede zijn, maar blijft desalniettemin gefocust op haar einddoel: een beroemd en algemeen gerespecteerd magiër worden. Niets anders telt voor haar, ze gaat zo nodig over lijken om het te bereiken. Ze zou desnoods haar eerstgeborene opofferen voor een professorale benoeming. Haar mede-promovendus Peter Murdoch lijkt er heel anders in te staan: hij is regelmatig dagenlang afwezig, lijkt altijd heel ontspannen en alles lijkt hem vanzelf aan te waaien. En omdat ze ooit iets hadden samen dat op een beginnende relatie leek, maar onbestemd eindigde, voelt Alice zich altijd heel ongemakkelijk in zijn bijzijn.
Pentagram
Maar dan gaat er iets vreselijk mis: bij het tekenen van een pentagram waarbinnen de professor een bezwering gaat utspreken, controleert Alice niet voldoende of de lijn van het pentagram wel helemaal gesloten is. Resultaat: ‘Niemand zag hoe het lichaam van professor Grimes ondersteboven draaide en met wapperende ingewanden gedurende zeven vreselijke cyclussen: in spin, de bocht gaat in, rondtolde voordat hij naar alle kanten uit elkaar spatte en elk oppervlak met bloed, botten en darmen bespatte. Niemand zag zijn hersenen op het schoolbord en hoe een stukje kaak met tand in zijn namiddagkopje Darjeeling-thee belandde.’
Onderwereld
Uiteraard voelt Alice zich schuldig. Maar veel erger nog vindt zij het dat zij nu niet langer kan promoveren bik de professor. Wég glansrijke carrière. En dus besluit zij naar de onderwereld te reizen om haar mentor terug te halen. Op het moment dat zij haar eigen pentagram tekent, duikt opeens medestudent Peter op die kortweg verklaart dat hij met haar meegaat. En voordat Alice kan weigeren, staat het tweetal al op de kale vlakte van Asphodel, het voorgeborchte waar alle net overledenen aankomen.
Vijfhonderd pagina’s lang volgen we daarna Peter en Alice op hun reis door de onderwereld, langs de acht hoven, op zoek naar professor Grimes. Ze komen langs Trots en Toorn, langs Wellust en Wreedheid; ontmoeten wonderlijke schimmen, beesten die uit louter botten bestaan, een vrouw die al jaren over de rivier de Lethe vaart, een drietal overleden magiërs die alles en iedereen in de onderwereld terroriseren en nog veel meer opmerkelijke wezens.
Dante en Plato
In haar beschrijving van dit alles put Kuang rijkelijk uit de geschriften van Dante, Plato, Vergilius, Chinese wijsgeren en tientallen anderen. Hier en daar maakt zij het behoorlijk ingewikkeld, als zij gebruik maakt van termen als pseudosfeer, mathematische paradoxen, asymptoot en hyperbolisch lichaam. Maar het leeuwendeel van wat zij schrijft, blijkt - als je het controleert op internet – te berusten op eeuwenoude bestaande teksten en verhalen. En wat Kuang daar uit eigen fantasie aan toevoegt, past moeiteloos binnen het verhaal.
Op de vraag wat magie nu eigenlijk is, geeft Kuang geen eenduidig antwoord. Een mix van goochelkunst, heilig geloof in het onmogelijke en heel veel gebakken lucht, zo valt het het beste samen te vatten. Tekenend (en humoristisch) is wel dat de meeste afgestudeerde magiërs uiteindelijk een goede baan bij een bank of in het verzekeringswezen krijgen.
Omvangrijk
Maar behalve een ontzettend spannend verhaal dat je ondanks de omvang ervan toch in een adem wilt uitlezen, is Katabasis ook een commentaar op de positie van vrouwen in de wetenschappelijke wereld, op de meedogenloze ratrace, altijd beter en sneller moeten zijn dan een ander, waar de maatschappij in ontaard is, en op nog veel meer zaken.
Kortom, Katabasis is meer dan alleen een fantasyroman.
Sonja de Jong
R.F. Kuang – Katabasis. (Oorspronkelijk gepubliceerd in 2025 als Katabasis bij Harper Voyager Ltd.) Uit het Engels vertaald door Hi-En Montijn. The House of Books, ISBN 978 90 443 7011 9, 544 pagina’s,€ 23,99, augustus 2025
