Crucifix - Een biografisch experiment - Maarten Asscher
Nieuwe invalshoek op leven en werk van Oscar Wilde geslaagd
Asscher zorgt ervoor dat het leven van Wilde echt voor je gaat leven
Een ‘biografisch experiment’, een ontwerp met een nieuwe invalshoek op leven en werk van Oscar Wilde, een van mijn favoriete schrijvers, is een waagstuk. Maarten Asscher waagde het en slaagt in mijn ogen volledig.
Aforistische paradox
In een interview in de Volkskrant laat hij zijn bewondering voor Oscar Wilde optekenen. Voor hem representeert de Ier (!) de Britse cultuur. Asscher: ‘Ik spiegel mij aan zijn manier van denken: in paradoxen en aforismen.’ Hij gooit er in het interview meteen een aforistische paradox achteraan: ‘Oscar Wilde denkt binnenstebuiten.’ Asschers Voorwoord bestaat geheel uit aforismen, daarbij de lezer in het ongewisse latend wie de auteursrechten bezit. Ik heb een vermoeden.
De experimentele biografie bestaat uit een vertelling met verifieerbare, historische feiten, en uit hoofdstukken met aan- en opvullende verhalen, bij elkaar bedacht door Maarten Asscher. De Oscar Wilde-kenner vertelt over de hoogte- en dieptepunten uit het leven van Oscar Wilde. Wat er aan feit niet is, maar wel had kunnen zijn, wordt door hem op sublieme wijze bedacht, aangevuld, toegelicht en bijgepraat. Het resultaat: het geheel is meer dan de som der delen.
Speurder à la Sherlock Holmes
In het openingshoofdstuk, paradoxaal getiteld ‘Einde’, beschrijft Asscher het sterven van Oscar Wilde, 30 november 1900, Hôtel d’Alsace in de Rue des Beaux-Arts, Parijs. Een ontroerende sterfscène is het. Wilde’s laatste blik richt zich op het kleine gouden crucifix om de hals van de jonge priester, die de katholiek geworden Wilde bijstaat. Een belangrijke (ogen)blik. Als student in Dublin heeft Wilde in 1876 een gouden crucifix geschonken aan Florence Balcombe op wie hij verliefd was, en zij op hem. Dramatisch feit: twee jaar later trouwt Florence onverwacht met Bram Stoker, de schrijver die in 1897 het horrorverhaal Dracula schrijft. Maarten Asscher, als een soort speurder à la Sherlock Holmes, vraagt zich af: waar zou die crucifix gebleven zijn?
Historische feiten en prikkelende verbeelding, zij vullen elkaar logisch en naadloos aan. Bijvoorbeeld in feiten en verzinsels over Wilde’s reizen naar Griekenland en Amerika, ontmoetingen met de grote dichter Walt Whitman (‘bebaarde dichter van het vrije ongeremde vers’) en met detectiveschrijver Sir Arthur Conan Doyle.
Verband tussen Wilde, Conan Doyle en Stoker
In de laatste hoofdstukken legt Asscher op meesterlijke wijze verrassende verbanden tussen de schrijvers Oscar Wilde, Sir Arthur Conan Doyle en Bram Stoker, verbanden uit het leven en in werken. Oscar Wilde als inspiratie voor Dracula? Asscher maakt het geloofwaardig. Zelf stuit hij (feit!) op een ongelooflijke toevalligheid met Vincent Price in de hoofdrol. De filmacteur die Dracula speelde en een succesvolle theatervoorstelling speelde als Oscar Wilde, ontmoet (feit!) Florence Balcombe. Ten slotte voert Asscher (logisch natuurlijk) de speurder uit Conan Doyle’s detectives Sherlock Holmes ten tonele bij de speurtocht naar de crucifix. Wordt het raadsel opgelost?
Door Asschers enorme kennis van het werk en de literatuur over Oscar Wilde, door zijn ongebreidelde fantasie en zijn soepele wijze van vertellen gaat het dramatische leven van Oscar Wilde, dat slechts zesenveertig jaar duurde, echt leven. Daar hoef je geen bewonderaar voor te zijn. Dat word je vanzelf.
Dick de Scally
Over de auteur
Maarten Asscher (Alkmaar, 1957) schreef verhalenbundels, essays, columns, poëzie en non-fictie. Hij had verschillende functies in de boekenwereld (literair en academisch boekverkoper) en in de kunst (directeur Kunsten bij het ministerie van OCW). Na zijn promotie in 2015 ontving hij in 2019 de J.H. Donnerprijs. In 2022 verscheen ‘De schaduw van een vriend’ over de vraag of een fascistisch partijprogramma tot conflicten op persoonlijk en nationaal niveau kunnen leiden.
Maarten Asscher – Crucifix – Een biografisch experiment., De Bezige Bij, ISBN 978 94 031 3025 5, 205 pagina’s, € 22,99, mei 2025
