De Violist - Ingrid de Vries
De kracht van muziek
Over vriendschap, alzheimer en veel meer
Het had weinig gescheeld of De Violist van Ingrid de Vries was in een immense oplage het Boekenweekgeschenk van dit jaar geworden. In de wedstrijd die het CPNB uitschreef onder schrijvers eindigde zij bij de beste zeven en juryvoorzitter Rik van de Westelaken zei over haar verhaal ‘Het dwong bewondering af’. Toen de uiteindelijke keus echter op De Krater van Gerwin van der Werf viel, besloot De Vries haar novelle verder uit te werken en nu ligt het boek alsnog in de winkel. Gelukkig maar, want het is een bijzonder mooi geschreven, ontroerend en indringend verhaal. Toegankelijker dan haar vorige twee romans, maar zeker niet minder mooi.
Over de auteur
Ingrid de Vries is actief als journalist, redacteur en schrijver. Ze werkte als tekstschrijver mee aan diverse televisieprogramma’s. Eerder publiceerde ze de romans Schijnvrucht en Water Val.
Vingerzettting
Op een dag wordt er aangebeld bij Guido, violist in een gerenommeerd orkest. Als hij niet net op dat moment even gestopt was met spelen om een vingerzetting te noteren, zou het geluid hem helemaal ontgaan zijn. Maar hij hoort het en doet open. Voor de deur staat een jongen van een jaar of zestien. ‘De muziek… wat was dat voor muziek’, vraagt hij recht op de man af. En even later, als hij gehoord heeft dat het om de Chaconne van Johann Sebastian Bach ging, volgt de vraag: ’Wilt u het nog een keer spelen, alstublieft.’ Ademloos luistert de puber.
Vriendschap
Het is het begin van een bijzondere vriendschap. De jongen, Laurens, vraagt Guido hem te
leren spelen en Guido valt ’voor zijn gretigheid en geestdrift, zijn kleurrijke fantasie en de manier waarop hij overal een mooi verhaal van wist te maken.’ Laurens blijkt een natuurtalent. Nooit eerder kwam hij in aanraking met klassieke muziek, zelfs niet met popmuziek of wat dan ook, want in zijn ouderlijk huis wordt muziek niet op prijs gesteld. Gretig zuigt hij de lessen van Guido in zich op en ontwikkelt zijn vaardigheid in een razend tempo. De lastigste stukken heeft hij snel onder de knie. En altijd sluiten ze de les af met een gezamenlijke improvisatie zigeunermuziek.
Over zijn thuissituatie wil hij niet praten. Wel dat hij ’s nachts als ketelbinkie op een kotter vaart en daarna, vaak nog in zijn oliepak, naar de vioolles komt. In haast terloopse zinnen weet De Vries duidelijk te maken dat het thuis niet fijn is voor Laurens, dat hij zijn ouderlijk huis zoveel mogelijk ontvlucht en in de weekeinden zelfs liever op een stuk karton in het schuurtje slaapt dan thuis.
Auditie
Na drie jaar les waagt Laurens de sprong: hij doet auditie voor het conservatorium. Niet in Groningen, dat is te dichtbij zijn huis in Zoutkamp, maar in Utrecht. Hij wordt aangenomen, regelt helemaal in zijn eentje een baantje en woonruimte in Utrecht en neemt afscheid van Guido. ‘Niet te lang wachten, hoor, met iets laten horen,’ zijn Guido’s afscheidswoorden.
Waarna slechts een diepe stilte volgt. Niets laat Laurens meer van zich horen, nog geen kaartje of telefoontje, totale stilte. Alleen krantenberichtjes leren Guido dat Laurens in de loop der jaren uitgroeit tot een gerenommeerd violist die de hele wereld over reist. Vaak staat hij op het punt om zelf contact op te nemen met de jongen, maar rancune over de lange stilte en onzekerheid – wat als Laurens echt niks meer met hem te maken wil hebben? – weerhouden hem daarvan.
Stilte
Laurens ondertussen worstelt even hard met de lange stilte. Maar wat hij Guido zou willen zeggen past niet op een ansichtkaart. En bovendien durft hij het niet te vertellen. ‘Nadat ik een keer geprobeerd heb het aan moeder te vertellen, heb ik mezelf bezworen dat ik voor altijd mijn mond zal houden…. En welke woorden zou ik moeten gebruiken?’ En dus blijft het stil tussen de twee.
Pas vijftig jaar later besluit Guido, zelf al een heel eind in de zeventig, dat het nu of nooit is en reist naar het huis waar volgens krantenberichten Laurens tegenwoordig woont. Optreden doet deze al een tijdje niet meer, hij leeft teruggetrokken. De ontmoeting tussen de twee mannen, de een lijdend aan alzheimer, laat zich niet met droge ogen lezen. Het is de muziek die – ondanks alles – toch weer voor verbinding zorgt.
De Vries schetst met Guido en Laurens twee aandoenlijke karakters. Je leert ze kennen en je gaat van ze houden. De een gebukt onder het zich niet durven uitspreken, de ander geremd door rancune en de angst te ontdekken dat hun vriendschap voor Laurens kennelijk niet zo belangrijk geweest is. Tot de muziek en de magische woorden uit hun jonge jaren: ‘Zigeunerstukje spelen…?’ de kloof van vijftig jaar wegspoelen.
Sonja de Jong
Ingrid de Vries – De Violist, AmboAnthos, ISBN 978 90 263 7127 1, 165 pagina’s, € 21,99, juli 2025