De Zwarte Heerlijkheid 1 - Recht van duivenvlucht - Jan van Mersbergen
Vissen en ondertussen een vrouwenhandel-netwerk oprollen
Liefdesbetuiging aan een dorp aan de rand van de Biesbosch
Hij heeft weinig weg van de stoere helden die we vaak in thrillers zien opduiken, Erik Rappel. Hij is oud-politieman, werkte jarenlang in Amsterdam, maar is nu teruggekeerd naar het dorp waar hij geboren werd en opgroeide, Wielkerk. En als hij daar bij toeval op een netwerk van vrouwenhandel stuit, dan lost hij dat even op. Simpel, tussen het vissen door, zonder poespas Zo doen ze dat, in dat soort dorpen.
Over de auteur
Jan van Mersbergen (Gorinchem, 1971) heeft een veelzijdig oeuvre op zijn naam staan. Hij debuteerde in 2001 met de literaire roman De grasbijter, die genomineerd werd voor de Debutantenprijs. Hij schrijft literaire fictie en thrillers (deze meestal onder het pseudoniem Frederik Baas), maar publiceerde ook een aantal non-fictieboeken en een Gouden Boekje. Zijn roman Naar de overkant van de nacht ontving in 2011 de BNG Nieuwe Literatuurprijs, voor De laatste ontsnapping ontving hij in 2014 de F. Bordewijkprijs. Zijn werk is vertaald in negen talen.
Zwarte Heerlijkheid
Recht op duivenvlucht speelt zich af in De Zwarte Heerlijkheid, een streek ergens tegen de Biesbosch aan, bestaande uit enkele gehuchtjes die alle door de tijd in verval geraakt zijn. Politie is er niet meer, het afval wordt er niet meer opgehaald, winkels zijn er amper nog, overal zijn ramen van vertrekkers dichtgetimmerd en liggen bedrijfjes in verval. Naar die streek is Erik Rappel teruggekeerd na meer dan dertig jaar in Amsterdam bij de politie gewerkt te hebben. Hij wil nog maar één ding: met zijn hengel aan de waterkant zitten en staren in de verte. Iets vangen hoeft niet per se.
Vrouw zonder schoenen
Maar dan vertelt zijn oude jeugdvriend Lammie hem dat een kennisje van een oude vriendin van hen beiden niet meer naar haar werk durft. Deze Georgie heeft enkele dagen eerder, toen zij van haar werk bij een sloopbedrijf vertrok, gezien hoe in een naburige loods een man een vrouw zonder schoenen aan met geweld naar binnen sleurde. En per ongeluk heeft zij daarbij de koplampen van haar auto even aangezet en zo haar aanwezigheid kenbaar gemaakt. De gewelddadige man lijkt haar sindsdien in de gaten te houden.
Aangifte
Aangifte doen bij de politie in de dichtstbijzijnde stad lijkt geen enkele zin te hebben, daar belandt het alleen maar onderop een grote stapel. Want hoe dringend is dat nou: een man die een vrouw achtervolgt. En dus besluiten Rappel en zijn vriend Lammie om zelf uit te zoeken wat er aan de hand is. Dat wordt al snel duidelijk: in de geheimzinnige loods worden kennelijk een aantal vrouwen gevangengehouden, de man in kwestie, een Bulgaar, is belast met hun bewaking, samen met een andere man.
Dat Georgie niet voor niks bang is, blijkt kort daarna als Rappel haar auto, die ze bij het sloopbedrijf had laten staan, naar een andere plek brengt. De wagen explodeert diezelfde nacht. Vermoedelijk als waarschuwing bedoeld, maar voor Rappel juist het teken om niet meer los te laten. Samen met Lammie, die een fervent jager is op fazanten en andere dieren en diens zoon Junior zoekt hij de zaak tot op de bodem uit. De Bulgaar blijkt een geduchte tegenstander die geweld niet schuwt, maar Rappel weet niet van wijken, temeer omdat hij intussen behoorlijk verliefd is geworden op Georgie.
Vrouwensmokkel
Meer nog dan een verhaal over vrouwensmokkel is Recht op duivenvlucht (een titel die verwijst naar de rechten die een heer in vorige eeuwen tegen betaling kon verlenen aan de bewoners van zijn land, waaronder het recht om duiven te houden – SdJ) een verhaal over een leefomgeving die amper nog bestaat: een dorp waar de mensen hun eigen gang gaan en hun eigen boontjes doppen, nuchter en zonder poespas. Als iets je ergert, dan zorg je dat het ophoudt, zonder te zeuren. Geweld gebruik je alleen als dat nodig is en nooit méér dan nodig is. Maar ja, die Bulgaar vraagt er ook wel om.
Uit alles in het boek spreekt de grote liefde van Van Mersbergen voor dit soort gemeenschappen. Zelfs het onstuitbare verval ervan weet hij zo te beschrijven dat je het ruikt, voelt en proeft. Het is dan ook niet verwonderlijk dat aan het eind van het boek de volgende twee delen van De Zwarte Heerlijkheid meteen al aangekondigd worden. En dat is best een fijn vooruitzicht.
Sonja de Jong
Jan van Mersbergen – De Zwarte Heerlijkheid 1 – Recht van duivenvlucht, The House of Books, ISBN 978 90 443 6936 6, 274 pagina’s, € 22,99, oktober 2025